gradus honoris

gradus, ūs, m. (gradior), I) der Schritt, A) im allg.: 1) eig.: militaris, Doppelschritt, Plaut.: praegrandi gradu, Pacuv. fr.: tardo gradu, Acc. fr.: gradum proferre pedum, Enn. fr. scen. 213: gradum facere, einen Schritt tun, Cic.: gradum inferre in hostes, anrücken, vorrücken gegen usw., Liv.: gradum conferre, handgemein werden, Liv., od. zum Gespräch (= eine Unterredung halten), Plaut. u. Verg.: ingentes gradus ferre, große Schritte machen, Ov.: gradum celerare, Verg., od. corripere, Hor., eilen: u. so gradum addere (sc. gradui), einen Schritt (rasch) nach dem andern tun, Liv.: gradum suspendere (gradus suspensus), s. suspendo: gradum referre, zurückgehen, Liv.: gradum sistere, Verg. u. Curt., od. sustinere, Ov., Halt machen: citato gradu se proripere, schnell usw., Liv.: pleno gradu (im Geschwindschritt) ad castra hostium tendere, Liv.: u. so im Bilde, ingressum pleno gradu non intermittemus, Trebon. in Cic. ep.: non gradu (schrittweise), sed praecipiti cursu (im Sturmlauf, Sturm) a virtute descitum, ad vitia transcursum, Vell.: (spondëus) habet stabilem quendam et non expertem dignitatis gradum (Schritt, Gang), Cic. – 2) bildl.: a) der Schritt zu etw. (= Handlung, die einen Erfolg hat), primus gradus imperii factus est, der erste Schritt (zur Ausbreitung) unseres Reichs, Cic.: gradum fecit ad censuram, ist sogleich Zensor geworden,

————

Liv.: gradus reditus mei, zu meiner R., Liv.: eo gradu via facta est ad consulatum, Liv. – b) der Anschritt = das Herannahen, quem mortis timuit gradum, Hor. carm. 1, 3, 17. – B) prägn., als t. t. der Fechtersprache, die von den Kämpfenden eingenommene Stellung, stare in gradu, Ov.: de gradu, stehenden Fußes (fechten usw.), Liv.: nescio, quid de gradu faciat, wie er zu Fuß kämpft, Sen. ep.: alqm gradu movere od. demovere, aus seiner St. vertreiben, Liv.: bildl., alqm de gradu deicere od. gradu depellere, einen aus seinem Vorteile verdrängen, aus der Fassung bringen, Cic., Nep. u.a.

II) meton., die Stufe, Staffel einer Treppe, die Sprosse einer Leiter (als Stützpunkt u. als Schrittmaß der Auf- u. Absteigenden), A) eig.: a) im allg.: gradus templorum, Cic.: scalarum gradus alios tollere alios incīdere, Cic.: alqm per gradus deicere, Liv.: per gradus decĭdere od. labi, Liv.: per confragosos scalae gradus decĭdere, Sulp. Sev.: per gradus saltare, von Sprosse zu Sprosse, Petron. – b) insbes., Plur. gradus = die stufenartig aufgebauten Sitzreihen der Schaugerüste, Tribünen für Zuschauer (spectacula) im Theater, subitarii gradus et scaena, Tac. ann. 14, 20: u. so im Sing., at Novius collega gradu post me sedet uno, sitzt eine Sitzreihe tiefer als ich, bildl. = er steht eine Stufe (im Range) tiefer als ich, Hor. sat. 1, 6, 40. – auf den Straßen bei öffentl. Aufzügen,

————

Triumphen, spectaculorum gradus, Tac. ann. 14, 13.

B) übtr., die Stufe, Staffel, Abstufung, 1) konkr.: a) als t. t. des Landbaues, ein Spatenstich als Absatz, secundus vel tertius gradus, Col. 3, 13, 9: gr. soli crudi, Col. 4, 1, 3. – b) als astron. t. t. der Grad eines Kreises, Manil. 1, 581. – c) eine Runzel auf dem Gaumen des Pferdes (deren zwölf gezählt werden), Veget. mul. 1, 22, 11: sanguinem detrahere gradu tertio de palato, Veget. mul. 2, 4 Schn. – d) die Flechte des Haares, comam in gradus formare od. frangere, Suet. Ner. 51. Quint. 1, 6, 44: caput in gradus atque anulos comere, Quint. 12, 10, 47. – 2) abstr.: a) als musik. t. t. die Tonstufe, Stufe, sonorum gradus, Cic. de or. 3, 227: omnes sonorum gradus, Cic. or. 59: ab ima (voce) ad summam ac retro multi gradus (sunt), Quint. 11, 3, 15. – b) als gramm. t. t., die Stufe, der Grad der Vergleichung, gradus (Plur.) comparationis, Diom. 324, 16: gr. positivus, Prisc. 8, 8: gr. absolutus od. primitivus (der Positiv), comparativus, superlativus, Charis. 112, 15 sq. Diom. 324, 16 sq. – c) die Stufe, der Grad = die Reihenfolge, Reihe, α) übh.: tertio gradu (Grade) primores civitatis scripserat (heredes), Tac.: complectitur inguina cortex perque gradus (stufenweise, sukzessive), uterum pectusque, Ov.: renuntiatio gradus habet, hat ihre Reihenfolge, erfolgt sukzessive, Cic.: a beatis ad virtutem, a virtute ad rationem video te ve-

————

nisse gradibus (stufenweise, sukzessive), Cic. – β) die Stufe der Zeit, des Alters, gradus temporum, Cic. u. Quint.: gradus aetatis, Lucr. u. Vell.: omnes gradus aetatis, Cic.: inferior gradus aetatis, Varro: per aetatis gradus, Suet.: per omnes gradus aetatis, Suet.: pro gradu aetatis, Iustin.: opportunum quaerere gradum, einen gelegenen Zeitpunkt (zur Überfahrt nach Afrika), Val. Max. 3, 6, 1. – d) der Grad der Verwandtschaft, der Grad, die Stufe, der Rang, den jmd. in der Familie und in der Freundschaft einnimmt, gradus cognationis, Sen. rhet.: ex gradu hereditario, Inscript.: gradus a consortio coniugii exceptus, verbotener Gr. der Verwandtschaft (bei Verheiratungen), Ambros.: remotus iam deficientis affinitatis gr., Plin. pan.: necessitudinum gradus, Cic.: ille gradu propior sanguinis, Ov.: gradu cognationis alqm attingere, Sen. rhet.: nullo gradu contingere Caesarum domum, Suet.: a matre alqm artissimo gradu contingere, Suet.: gradus plures sunt societatis hominum, Cic.: gradum (Rang) filii habere apud alqm, Liv.: ab illo traditi ad hunc gradum amicitiae tuae ascendimus, Curt.: quo propiore gradu amicitiae me contingis, hoc maius est dissimulationis tuae facinus, Curt. – e) die Stufe, der Rang der Ehrenstellen, der Würden, gr. senatorius, Cic.: primus od. summus honoris gradus, Cic.: altior, altissimus od. amplissimus dignitatis gradus, Cic.: ascendere gradibus magistratuum, Cic.: altiorem grad-

————

um dignitatis ascendere od. consequi, Cic.: secundum gradum imperii tenere, Nep.: eodem gradu fuit apud Alexandrum, Nep.: suum cuique honorem et gradum redditum, Cic.: summum ad gradum claritatis venire, Laber. fr. – f) die Stufe, Abstufung von Zuständen u. Verhältnissen aller Art übh.: infimus fortunae gr., Cic.: nulli contumeliarum gradus, Plin. pan.: ut gradus essent ambitionis inter aequales, Cic.: oratorum aetates et gradus persequi, Cic.: an censes non eosdem gradus oratorum vulgi iudicio et doctorum fuisse? Cic. – ⇒ Archaist. Genet. Sing. graduis, Varro de vit. P. R. 2. fr. 5 (bei Non. 494, 17). – Dat. gradu, Lucil. 965. – Nomin. Plur. (nach der 2. Deklin.) gradi, Itin. Hieros. p. 587 Wess. – Akk. Plur. (nach der 2. Dekl.) grados, Pacuv. tr. 172. Corp. inscr. Lat. 3, 167.

grădus, ūs (archaic gen. sing. graduis, Varr. ap. Non. 494, 17; dat. gradu, Lucil. ap. Fest. s. v. remeligines, p. 276 Müll.), m. [kindr. with Sanscr. kram, to go; v. gradior], a step, pace (cf.: gressus, passus, incessus).

Lit.:

ad hanc conversionem, quae pedibus et gradu non egeret, ingrediendi membra non dedit,

Cic. Univ. 6: quaenam vox ex te resonans meo gradu remoram facit? Lucil. l. l.: gradum proferre pedum, Enn. ap. Fest. S. V. PEDUM, p. 249, a Müll. (Trag. v. 248 Vahl.): quo nunc incerta re atque inorata gradum Regredere conare? id. ap. Non. 166, 23 (Trag. v. 12 Vahl.):

gradum facere,

Cic. de Or. 2, 61, 249:

tollere gradum,

Plaut. Bacch. 3, 6, 6:

ad forum suspenso gradu placide ire perrexi,

Ter. Phorm. 5, 6, 27:

quieto et placido gradu sequi,

Phaedr. 2, 7, 6; cf.

, on the contrary: celeri gradu Eunt uterque,

Plaut. Trin. 3, 1, 22:

ut tu es gradibus grandibus,

id. Ep. 1, 1, 11:

citato gradu in hostem ducere,

Liv. 28, 14, 17:

concito gradu properare,

Phaedr. 3, 2, 11:

gradum celerare,

to hasten, Verg. A. 4, 641: so,

corripere,

Hor. C. 1, 3, 33:

addere,

Liv. 26, 9, 5:

sistere,

Verg. A. 6, 465:

sustinere,

Ov. F. 6, 398:

revocare,

Verg. A. 6, 128:

referre,

Ov. F. 5, 502:

vertere,

Stat. Th. 8, 138 et saep.:

peditum aciem instructam pleno gradu in hostem inducit,

at full pace, at a quick step, Liv. 4, 32, 10; 34, 15, 3; 34, 16, 2; cf.: militari gradu viginti milia passuum horis quinque dumtaxat aestivis conficienda sunt;

pleno autem gradu, qui citatior est, totidem horis XXIV. milia peragenda sunt,

Veg. 1, 9:

modico gradu,

Liv. 30, 5, 3: presso gradu, = badên, with measured step, a moderate pace, id. 28, 14, 14:

citato gradu,

id. 28, 14, 17; Trebon. ap. Cic. Fam. 12, 16, 2: non gradu, sed praecipiti cursu a virtute descitum, ad vitia transcursum, step by step, = gradatim, Vell. 2, 1, 1:

per gradus,

Ov. M. 2, 354.—

Trop., a step, stage, degree:

quem mortis timuit gradum,

pace, approach, Hor. C. 1, 3, 17:

hunc quasi gradum quendam atque aditum ad cetera factum intelligitis,

Cic. Agr. 2, 15, 38; cf.:

itaque majoribus nostris in Africam ex hac provincia gradus imperii factus est,

id. Verr. 2, 2, 1, § 3; Quint. 3, 6, 8; so,

Crassus Licinius nec consul nec praetor ante fuerat, quam censor est factus: ex aedilitate gradum censuram fecit,

Liv. 27, 6, 17; 6, 35, 2 Drak.:

hunc gradum mei reditus esse, quod mulieres revertissent,

a step towards my return, Cic. Att. 7, 23, 2; cf. Liv. 6, 42, 2:

notitiam primosque gradus vicinia fecit: Tempore crevit amor,

Ov. M. 4, 59; cf. Prop. 1, 13, 8:

cum consuleretur, quid sentiret, Non possum, inquit, tibi dicere: nescio enim quid de gradu faciat: tamquam de essedario interrogaretur,

i. e. of the Peripatetics, Sen. Ep. 29:

etsi spondeus, quod est e longis duabus, hebetior videtur et tardior, habet tamen stabilem quendam et non expertem dignitatis gradum,

pace, Cic. Or. 64, 216.

Transf.

In milit. and gladiator's lang., station, position, ground taken by a combatant:

obnisos vos (velim) stabili gradu impetum hostium excipere,

Liv. 6, 12, 8; cf. Tac. H. 2, 35:

de gradu libero ac stabili conari,

Liv. 34, 39, 3:

in suo quisque gradu obnixi, urgentes scutis, sine respiratione ac respectu pugnabant,

id. 8, 38, 11:

inque gradu stetimus, certi non cedere,

Ov. M. 9, 43:

hostes gradu demoti,

Liv. 6, 32, 8 Drak. N. cr.; for which:

turbare ac statu movere,

id. 30, 18, 4.—

Trop., a firm position or stand:

corda virum mansere gradu,

i. e. firm, steadfast, Sil. 16, 21:

fortis et constantis est, non perturbari in rebus asperis, nec tumultuantem de gradu deici, ut dicitur,

to let one's self be disconcerted, Cic. Off. 1, 23, 80; cf.:

dejectus de gradu,

id. Att. 16, 15, 3: motus gradu, Sen. Const. Sap. 19:

gradu depulsus,

Nep. Them. 5, 1; cf.:

nam si gradum, si caritatem filii apud te haberem,

Liv. 40, 9, 3.—

That on which one steps, a step or round of a ladder, a stair.

Lit. (usu. in plur.): quemadmodum scalarum gradus si alios tollas, alios incidas, etc., Caecin. ap. Cic. Fam. 6, 7, 3:

haerent parietibus scalae, postesque sub ipsos Nituntur gradibus,

Verg. A. 2, 443:

gradus templorum,

Cic. Att. 4, 1, 5:

gradus ejusdem templi tollebantur,

id. Sest. 15, 34; cf.:

aerea cui (templo) gradibus surgebant limina,

Verg. A. 1, 448; Vell. 2, 3, 1:

pro Palatii gradibus,

Suet. Ner. 8; id. Vit. 15:

praeceps per gradus ire,

id. Calig. 35:

si gradibus trepidatur ab imis,

Juv. 3, 200.—

Sing.:

cum dextro pede primus gradus ascenditur,

Vitr. 3, 3.—

Transf., of things that rise by steps.

In hair-dressing, a braid of hair:

caput in gradus atque anulos comptum,

Quint. 12, 10, 47:

comam in gradus frangere,

id. 1, 6, 44; cf.:

coma in gradus formata,

Suet. Ner. 51.—

In econom. lang., a spit or such a depth of earth as can be dug at once with the spade, Col. 3, 13, 19; 4, 1, 3.—

In math., a degree of a circle, Manil. 1, 579.—

In veterin. lang., a wrinkle on the roof of a horse's mouth, Veg. Vet. 1, 2; 32; 4, 2.—

Trop., a step, degree in tones, in age, relationship, rank, etc. (equally common in sing. and plur.):

ille princeps variabit et mutabit, omnes sonorum tum intendens tum remittens persequetur gradus,

Cic. Or. 18, 59; cf. id. de Or. 3, 61, 227:

ab ima ad summam (vocem) ac retro multi sunt gradus,

Quint. 11, 3, 15; cf. Vulg. Psa. 119 Tit. et saep.:

Paulatim gradus aetatis scandere adultae,

Lucr. 2, 1123; cf.:

quod tanta penuria est in omni vel honoris vel aetatis gradu, ut, etc.,

Cic. Fam. 3, 11, 3; so,

aetatis,

Vell. 2, 36, 2; Quint. 3, 7, 15; Suet. Aug. 79; id. Tit. 3 al.:

unus gradus et una progenies,

Lact. 2, 10, 10:

nostri quoque sanguinis auctor Juppiter est, totidemque gradus distamus ab illo,

Ov. M. 13, 143; cf.:

a matre Magnum Pompeium artissimo contingebat gradu,

Suet. Aug. 4; id. Ner. 2:

qui (populus) te tam mature ad summum imperium per omnes honorum gradus extulit,

Cic. Cat. 1, 11, 28:

gradus dignitatis,

id. Rep. 1, 27; cf. id. ib. 1, 27 fin.—Sing.:

ex tam alto dignitatis gradu,

Cic. Lael. 3, 12 fin.:

gradus altior, altissimus, amplissimus, dignitatis,

id. Clu. 55, 150; id. Phil. 1, 6, 14; id. Mur. 14, 30; cf. also id. ib. 27, 55:

summum in praefectura florentissima gradum tenere et dignitatis et gratiae,

id. Planc. 13, 32:

a senatorio gradu longe abesse,

id. de Imp. Pomp. 21, 61; cf.:

ascendens gradibus magistratuum,

id. Brut. 81, 281.—Without gen.:

etenim quis est civis praesertim hoc gradu, quo me vos esse voluistis, tam oblitus beneficii vestri, etc.,

id. Phil. 6, 7, 18; id. Ac. 2, 2, 6:

omni gradu amplissimo dignissimus,

id. Fam. 6, 10, 2:

gradus officiorum,

id. Off. 1, 45, 160:

temporum servantur gradus,

id. Part. 4, 12: cf.:

non iidem erunt necessitudinum gradus qui temporum,

id. Off. 1, 18, 59:

gradus cognationis,

Dig. 38, 10, 1 sqq.:

v. de gradibus,

Paul. Sent. 4, 11, 1 -8:

agnationis,

Gai. Inst. 3, 10, 11:

si plures eodem gradu sint agnati,

Ulp. Fragm. 26, 5: cognati ex transverso gradu usque ad quartum gradum, i. e. collateral kindred (opp. parentes et liberi), id. ib. 5, 6:

gradus plures sunt societatis hominum,

id. ib. 1, 17, 53:

peccatorum gradus,

id. Verr. 2, 3, 74, § 172:

oratorum aetates et gradus,

id. Brut. 32, 122; cf.:

gradus et dissimilitudines Atticorum,

id. ib. 82, 285:

accendendi judicis plures sunt gradus,

Quint. 11, 3, 166; 6, 4, 67: nec gradus est ultra Fabios cognominis ullus;

Illa domus meritis Maxima dicta suis,

Ov. F. 1, 605:

si ita esset, quid opus erat te gradatim istuc pervenire?... A beatis ad virtutem, a virtute ad rationem video te venisse gradibus,

Cic. N. D. 1, 32, 89; cf.:

omnes gradus virtutis implere,

Lact. 5, 14, 18; and:

hi plerumque gradus,

Juv. 11, 46.

* * *

quaestūra, ae, f. [quaestor], the office of quæstor, the quæstorship (class.):

quaestura primus gradus honoris,

Cic. Verr. 1, 4, 11:

quaesturam petere,

id. Mur. 8, 18; Tac. A. 3, 29:

ex quaesturā consulatum petere,

Liv. 32, 7:

gerere,

Suet. Calig. 1. —

Transf., the quæstor ' s chest:

translator quaesturae,

an embezzler of the public chest, Cic. Verr. 2, 5, 58, § 152.

honōs u. honor, ōris, m., I) die Ehre, Ehrenbezeigung, A) im allg.: honorem alci habere od. tribuere, Cic., od. praestare, Ov., od. honore alqm afficere, Cic., Ehre erweisen: ebenso alci honores habere, Plaut. u. Caes.: alci honores suae domi habere maxumos, Plaut.: u. honore alqm augere, Caes.: reddere suum alci od. cuique honorem, Liv.: in honore habere, Cic.: in honore esse, Cic.: esse (gereichen) alci summo honori, Cic.: alqd in honorem adducere, zu Ehren (in Ansehen) bringen, Cic.: honori ducitur, wird für eine Ehre gehalten, Sall.: malus h., Beschimpfung, Metell. bei Gell.: h. exsilii, ehrenvolle Verweisung, Tac.: honorem praefari, Cic., od. dicere, Cic., »mit Ehren zu melden« sagen (bei anstößigen Dingen, die man aussprechen will): ebenso h. sit auribus, mit Ehren zu melden, Curt. – honoris causā od. gratiā, ehrenhalber, um jmdm. eine Aufmerksamkeit zu erweisen, aus persönlicher Rücksicht auf jmd., zB. quem honoris causā od. gratiā nomino, Cic.: quod mandasti, feci honoris gratiā, Plaut.: alcis honoris causā od. gratiā, jmdm. zu Ehren, um (ihm usw.) eine Aufmerksamkeit zu erweisen, um jmdm. einen Beweis seiner Achtung zu geben, aus persönlicher Rücksicht auf usw., Alcumenae honoris huius gratiā, Plaut.: honoris sui causā, Plaut.: Matrinii honoris causā, Cic.: honoris Divitiaci et Aeduorum causā,

————

Caes.: Romanorum honoris causā, Liv.: honoris mei causā, Cic.: honoris causā tui, Plaut.: vestri honoris causā, Ter.: honoris tui habendi causā, Gell. 14, 1, 11: dafür ad honorem alcis, Liv.: ad honorem atque amplitudinem tuam, Cic.: in Iunonis honorem, Hor.: in honorem patris, Sen.: in honorem meum, Sen.: in honorem sexus, Quint., virtutis, Flor. (vgl. Duker Flor. 1, 3, 1). – in der Paronomasie im Ggstz. zu onus, zB. onus (Beschwer) est honos (Ehr), qui sustinet rem publicam, Varro LL.: non honor est sed onus, Ov.: non honori sed oneri esse, Rutil. Lup. – supremus honor, die letzte Ehre = das Begräbnis, Verg.: dass. supremus humanae condicionis honor, Val. Max., u. supremitatis honor, Amm.: ebenso communi in morte honore carēre, Cic., u. mortis honore carēre, Verg. u. Ov.: u. sepulturae honore (die E. des B.) non carēre, Cic. u. Val. Max. – B) insbes.: a) der Ruhm, der Wert, den man einer Sache beilegt, etiam Pramnio (vino) honos durat, Plin. 14, 54: sunt in honore et Creticae (cepae), sind geschätzt, Plin. 19, 104. – b) die Achtung gegen jmd., Verg. Aen. 12, 57. – c) die Ehrenstelle, das Ehrenamt, honoris gradus, Ehrenstufe, Cic.: honore acto, Liv.: honores petiit, Nep.: honoribus amplissimis perfunctus, Cic.: ad honores ascendere, Cic., od. pervenire, Liv.: honores capere, Suet.: honores inire (antreten), Ggstz. honores finire (niederlegen), Vell.: honorem per quinquen-

————

nium agitare, den Beamten spielen, Tac.: curuli honore uti, Liv.: honore abire, Liv. – d) die Auszeichnung, der Ehrentitel, h. militaris, Liv. 3, 51, 2. – e) die tätige Ehre, α) Belohnung für einen geleisteten Dienst, der Ehrensold, h. medici, das Honorar für den Arzt, Cic.: medico honorem habere, Cic., od. reddere, Augustin.: honoris sui causā laborare, Cic. – β) den Göttern angetane Ehre, bes. ein Opfer, Verg., Ov. u. Liv. – od. ein Ehrenfest, Verg. Aen. 5, 601. – γ) das Lob, Loblied, Baccho suum dicemus honorem, Verg. georg. 2, 393. – C) personif., Honos, der Gott der (äußerlichen) Ehre, der unmittelbar an dem Tempel der Virtus seinen Tempel hatte und dem man mit unverhülltem Haupte opferte, Cic. Verr. 4, 121. Liv. 27, 25, 7 sqq. Val. Max. 1, 1, 8. Augustin. de civ. dei 4, 21. p. 171, 15 D.²: archaist. Genet., ad aedem Honorus, Corp. inscr. Lat. 1, 577. col. 2. lin. 11. – II) poet. übtr., die Zierde, der Schmuck, die Pracht, Schönheit, h. ruris, v. den Feldfrüchten, Hor.: silvarum, Laub, Verg.: cinctus honore (Kranz) caput, Ov.: oculis laetos afflarat honores, Verg.: h. croceus, goldgelbe Farbe, Sil. – ⇒ Die Form honos, zu Ciceros Zeit die gewöhnliche, war zu Quintilians Zeit veraltet, s. Quint. 1, 4, 13. Vgl. Osann Cic. de rep. 1, 53. p. 108. Haase Reis. Vorl. A. 33. Neue- Wagener Formenl.³ 1, 263 ff.

hŏnor or hŏnos (the latter form almost exclusively in Cic., who has honor only Phil. 9, 6 fin., and Fragm. pro Tull. 21; also in Caes., Liv., Sall., Prop., Verg., Nep., and Curt.; but honor in Sen., Vell., Ov.; and Hor. and Tac. use both forms. Honos was antiquated in Quintilian's day, v. Quint. 1, 4, 13; Neue, Formenl. 1, 168 sq.), ōris (archaic gen. honorus, like venerus, Lex Puteol. ap. Haubold, n. 7), m. [perh. Sanscr. hu-, call], honor, repute, esteem in which a person or thing is held.

Lit.

In gen.:

cum honos sit praemium virtutis judicio studioque civium delatum ad aliquem, qui eum sententiis, qui suffragiis adeptus est, is mihi et honestus et honoratus videtur. Qui autem occasione aliqua etiam invitis suis civibus nactus est imperium, hunc nomen honoris adeptum, non honorem puto,

Cic. Brut. 81, 281; cf.:

is autem, qui vere appellari potest honos, non invitamentum ad tempus, sed perpetuae virtutis est praemium,

id. Fam. 10, 10, 1 sq.:

honos alit artes omnesque incenduntur ad studia gloria,

id. Tusc. 1, 2, 4;

so with gloria,

id. Part. 24, 87: si honos is fuit, majorem tibi habere non [p. 862] potui, id. Fam. 5, 20, 2:

quanto et honor hic illo est amplior, etc.,

id. Att. 9, 2, A, 1:

gratia, dignitate, honore auctus,

Caes. B. G. 1, 43, 8:

amplissimis honoribus et praemiis decorari... honos maximus,

Cic. de Or. 1, 54, 232:

ut eum amplissimo regis honore et nomine affeceris,

id. Deiot. 5, 14:

aliquem praecipuo honore habere,

Caes. B. G. 5, 54, 4:

suum cuique honorem et gradum reddere,

Cic. Rosc. Am. 47, 136:

apud eum sunt in honore et in pretio,

id. ib. 28, 77; Caes. B. C. 3, 61, 1; so with in:

in honore magno esse,

Cic. Brut. 8, 30:

summo in honore,

id. de Or. 1, 55, 235; id. Off. 2, 19, 65:

tanto in honore,

id. Tusc. 2, 2, 4; Caes. B. C. 1, 77, 2; 3, 47, 7; Liv. 42, 6, 12; but without in:

Jovem autem quanto honore in suo templo fuisse arbitramini,

Cic. Verr. 2, 4, 58, § 129:

(Druides) magno sunt apud eos honore,

Caes. B. G. 6, 13, 4; 5, 54, 5; Liv. 1, 40, 1; Tac. A. 14, 6; id. H. 1, 6, 4:

honorem accipere,

Cic. Att. 9, 2, A, 1:

honorem huic generi (i. e. poëtis) non fuisse declarat oratio Catonis,

id. Tusc. 1, 2, 3:

honori summo nostro Miloni fuit qui P. Clodii conatus compressit,

id. Off. 2, 17, 58; cf.:

quod (i. e. medium ex tribus sedere) apud Numidas honori ducitur,

Sall. J. 11, 3:

rite suum Baccho dicemus honorem,

honor, praise, Verg. G. 2, 393: tanto ille vobis quam mihi pejorem honorem habuit, worse honor, i. e. greater dishonor or disgrace, Q. Metell. ap. Gell. 12, 9, 4; cf.:

exsilii honor,

i. e. honorable exile, Tac. H. 1, 21.—Personified:

tute pone te latebis facile, ne inveniat te honos,

Plaut. Trin. 3, 2, 37.—Of inanim. and abstr. things, honor, esteem, value:

physicae quoque non sine causa tributus idem est honos,

Cic. Fin. 3, 22, 73; id. Fam. 7, 26, 2:

ornatus ille admirabilis, propter quem ascendit in tantum honorem eloquentia,

id. Or. 36, 125:

multa renascentur quae jam cecidere, cadentque Quae nunc sunt in honore vocabula, si volet usus,

Hor. A. P. 71:

apud antiquos piscium nobilissimus habitus acipenser nullo in honore est,

Plin. 9, 17, 27, § 60; 19, 6, 32, § 104:

vino Pramnio etiam nunc honos durat,

id. 14, 4, 6, § 54 al. —

In partic.

Public honor, official dignity, office, post, preferment (cf. munus):

ita quaestor sum factus, ut mihi honorem illum tum non solum datum, sed etiam creditum ac commissum putem,

Cic. Verr. 2, 5, 14, § 35:

ille honoris gradus,

id. Sull. 29, 82:

equites Romanos in tribunicium restituit honorem,

Caes. B. C. 1, 77 fin.:

extraordinarium honorem appetere,

id. ib. 1, 32, 2:

hic ipse honos (sc. dictatura), delatus ad me, testis est innocentiae meae,

Liv. 9, 26, 14:

curulem adferri sellam eo jussit (Flavius) ac sede honoris sui inimicos spectavit,

id. 9, 46, 9:

honore abiit,

Suet. Aug. 26; cf.:

deposito honore,

id. ib. 36:

paene honore summotus est,

id. Claud. 9:

honor municipalis est administratio rei publicae cum dignitatis gradu, sive cum sumtu, sive sine erogatione contingens,

Dig. 50, 4, 14 pr.: honorem aut magistratum gerere, Gai Inst. 1, 96:

clari velamen honoris sufficiunt tunicae summis aedilibus albae,

Juv. 3, 178:

tempus honoris,

the term of office, id. 8, 150:

honorem militiae largiri,

military honors, id. 7, 88.—In plur.:

populum Romanum hominibus novis industriis libenter honores mandare semperque mandasse,

Cic. Verr. 2, 4, 37, § 81; cf.:

qui (populus) stultus honores Saepe dat indignis,

Hor. S. 1, 6, 15:

ascendisset ad honores, nisi, etc.,

Cic. Brut. 68, 241:

honoribus amplissimis et laboribus maximis perfungi,

id. Fam. 1, 8, 3:

obrepisti ad honores errore hominum,

id. Pis. 1, 1:

Catulus maximis honoribus usus,

Sall. C. 49, 2:

magistratus atque honores capere,

Suet. Aug. 26:

largiri opes, honores,

Tac. A. 11, 12.—

Particular phrases.

Honoris causa.

Out of respect, in order to show honor (class.):

C. Curio, quem ego hominem honoris potius quam contumeliae causa nominatum volo,

Cic. Verr. 1, 7, 18:

quem honoris causa nomino,

id. Rosc. Am. 2, 6:

toties hunc et virum bonum esse dixisti et honoris causa appellasti,

id. Rosc. Com. 6, 18:

Campanis equitum honoris causa, civitas sine suffragio data,

Liv. 8, 14, 10; 32, 34, 8; 39, 22, 2.—

For the sake of (ante-class.):

ejus honoris causa, feci thensaurum ut hic reperiret Euclio,

Plaut. Aul. prol. 25: mei honoris causa mittere coquos, id. ib. 3, 4, 4:

huc honoris vostri venio gratia,

id. Am. 3, 1, 7; id. Stich. 2, 2, 14:

vestri honoris causa,

Ter. Phorm. 5, 7, 35.—

Praefari or dicere honorem, to make an excuse in saying any thing that may be distasteful = by your leave or saving your presence:

si dicimus: ille patrem strangulavit, honorem non praefamur. Sin de Aurelia aliquid aut Lollia, honos. praefandus est,

Cic. Fam. 9, 22, 4;

for which: haec sunt quae retulisse fas sit, ac pleraque ex his non nisi honore dicto,

Plin. 28, 8, 24, § 87; cf.

also: honos auribus sit,

i. e. pardon the expression, Curt. 5, 1, 22.—

Personified, Hŏnor or Hŏnos, as a deity whose temple adjoined that of Virtus, and who was worshipped with uncovered head, Cic. Verr. 2, 4, 54, § 121; id. Sest. 54, 116; id. Leg. 2, 23, 58; Val. Max. 1, 1, 8; Liv. 27, 25, 7 sqq.; Aug. Civ. Dei, 4, 21; Inscr. Orell. 543.

Transf.

Concr., any thing given as a mark of honor, an honorary gift, a reward, acknowledgment, recompense, fee; a sacrifice; funeral rites; a legacy, etc. (mostly poet. and since the Aug. period):

Itan tandem hanc majores famam tradiderunt tibi tui,... honori posterorum tuorum ut vindex fieres,

Plaut. Trin. 3, 2, 18:

Curio misi, ut medico honos haberetur et tibi daret quod opus esset,

Cic. Fam. 16, 9, 3; Vitr. 10, 22:

geminum pugnae proponit honorem,

Verg. A. 5, 365:

nil victor honoris Ex opibus posco,

Sil. 9, 199:

dicite, Pierides, quonam donetur honore Neaera,

Tib. 3, 1, 5:

nec Telamon sine honore recessit Hesioneque data potitur,

Ov. M. 11, 216:

arae sacrificiis fument, honore, donis cumulentur,

Liv. 8, 33, 21:

divūm templis indicit honorem,

Verg. A. 1, 632; Ov. F. 4, 409:

nullos aris adoleret honores,

id. M. 8, 742:

meritos aris mactavit honores,

Verg. A. 3, 118:

honore sepulturae carere,

Cic. de Sen. 20, 75; id. Inv. 1, 55, 108:

cernit ibi maestos et mortis honore carentes Leucaspim, etc.,

Verg. A. 6, 333; cf. Ov. Tr. 3, 3, 45:

mille viri, qui supremum comitentur honorem,

Verg. A. 11, 61:

solutus honos cineri,

Val. Fl. 3, 357:

honorem habere alicui,

Curt. 3, 12, 13:

omnem honorem funeri servare,

id. 4, 10, 23:

communem sepulturae honorem alicui tribuere,

Suet. Aug. 17:

nec enim quaerimus, cui acquiratur, sed cui honos habitus est,

the honorary legacy, Dig. 37, 5, 3; 32, 1, 11:

sepulturae honore spoliatus,

Val. Max. 4, 7, 1; 9, 8, 1 fin.; cf.:

supremitatis honor,

Amm. 31, 13:

supremus condicionis humanae honos,

Val. Max. 6, 3, 1.—

Objectively, a quality that brings honor or consideration, an ornament, grace, charm, beauty ( poet.):

silvis Aquilo decussit honorem,

Verg. G. 2, 404:

December silvis honorem decutit,

Hor. Epod. 11, 6; cf.:

populeus cui frondis honor,

Val. Fl. 6, 296:

notus in vultus honor,

Hor. Epod. 17, 18; Stat. Th. 10, 788.—In plur.:

laetos oculis afflārat honores,

Verg. A. 1, 591; cf. Sil. 12, 244:

hic tibi copia Manabit ad plenum benigno Ruris honorum opulenta cornu,

Hor. C. 1, 17, 16:

nullum ver usquam nullique aestatis honores,

Sil. 3, 487.—

A magistrate, office-holder:

sed cum summus honor finito computet anno, sportula quid referat,

Juv. 1, 117; cf. v. 110.

hŏnor or hŏnos (the latter form almost exclusively in Cic., who has honor only Phil. 9, 6 fin., and Fragm. pro Tull. 21; also in Caes., Liv., Sall., Prop., Verg., Nep., and Curt.; but honor in Sen., Vell., Ov.; and Hor. and Tac. use both forms. Honos was antiquated in Quintilian's day, v. Quint. 1, 4, 13; Neue, Formenl. 1, 168 sq.), ōris (archaic gen. honorus, like venerus, Lex Puteol. ap. Haubold, n. 7), m. [perh. Sanscr. hu-, call], honor, repute, esteem in which a person or thing is held.

Lit.

In gen.:

cum honos sit praemium virtutis judicio studioque civium delatum ad aliquem, qui eum sententiis, qui suffragiis adeptus est, is mihi et honestus et honoratus videtur. Qui autem occasione aliqua etiam invitis suis civibus nactus est imperium, hunc nomen honoris adeptum, non honorem puto,

Cic. Brut. 81, 281; cf.:

is autem, qui vere appellari potest honos, non invitamentum ad tempus, sed perpetuae virtutis est praemium,

id. Fam. 10, 10, 1 sq.:

honos alit artes omnesque incenduntur ad studia gloria,

id. Tusc. 1, 2, 4;

so with gloria,

id. Part. 24, 87: si honos is fuit, majorem tibi habere non [p. 862] potui, id. Fam. 5, 20, 2:

quanto et honor hic illo est amplior, etc.,

id. Att. 9, 2, A, 1:

gratia, dignitate, honore auctus,

Caes. B. G. 1, 43, 8:

amplissimis honoribus et praemiis decorari... honos maximus,

Cic. de Or. 1, 54, 232:

ut eum amplissimo regis honore et nomine affeceris,

id. Deiot. 5, 14:

aliquem praecipuo honore habere,

Caes. B. G. 5, 54, 4:

suum cuique honorem et gradum reddere,

Cic. Rosc. Am. 47, 136:

apud eum sunt in honore et in pretio,

id. ib. 28, 77; Caes. B. C. 3, 61, 1; so with in:

in honore magno esse,

Cic. Brut. 8, 30:

summo in honore,

id. de Or. 1, 55, 235; id. Off. 2, 19, 65:

tanto in honore,

id. Tusc. 2, 2, 4; Caes. B. C. 1, 77, 2; 3, 47, 7; Liv. 42, 6, 12; but without in:

Jovem autem quanto honore in suo templo fuisse arbitramini,

Cic. Verr. 2, 4, 58, § 129:

(Druides) magno sunt apud eos honore,

Caes. B. G. 6, 13, 4; 5, 54, 5; Liv. 1, 40, 1; Tac. A. 14, 6; id. H. 1, 6, 4:

honorem accipere,

Cic. Att. 9, 2, A, 1:

honorem huic generi (i. e. poëtis) non fuisse declarat oratio Catonis,

id. Tusc. 1, 2, 3:

honori summo nostro Miloni fuit qui P. Clodii conatus compressit,

id. Off. 2, 17, 58; cf.:

quod (i. e. medium ex tribus sedere) apud Numidas honori ducitur,

Sall. J. 11, 3:

rite suum Baccho dicemus honorem,

honor, praise, Verg. G. 2, 393: tanto ille vobis quam mihi pejorem honorem habuit, worse honor, i. e. greater dishonor or disgrace, Q. Metell. ap. Gell. 12, 9, 4; cf.:

exsilii honor,

i. e. honorable exile, Tac. H. 1, 21.—Personified:

tute pone te latebis facile, ne inveniat te honos,

Plaut. Trin. 3, 2, 37.—Of inanim. and abstr. things, honor, esteem, value:

physicae quoque non sine causa tributus idem est honos,

Cic. Fin. 3, 22, 73; id. Fam. 7, 26, 2:

ornatus ille admirabilis, propter quem ascendit in tantum honorem eloquentia,

id. Or. 36, 125:

multa renascentur quae jam cecidere, cadentque Quae nunc sunt in honore vocabula, si volet usus,

Hor. A. P. 71:

apud antiquos piscium nobilissimus habitus acipenser nullo in honore est,

Plin. 9, 17, 27, § 60; 19, 6, 32, § 104:

vino Pramnio etiam nunc honos durat,

id. 14, 4, 6, § 54 al. —

In partic.

Public honor, official dignity, office, post, preferment (cf. munus):

ita quaestor sum factus, ut mihi honorem illum tum non solum datum, sed etiam creditum ac commissum putem,

Cic. Verr. 2, 5, 14, § 35:

ille honoris gradus,

id. Sull. 29, 82:

equites Romanos in tribunicium restituit honorem,

Caes. B. C. 1, 77 fin.:

extraordinarium honorem appetere,

id. ib. 1, 32, 2:

hic ipse honos (sc. dictatura), delatus ad me, testis est innocentiae meae,

Liv. 9, 26, 14:

curulem adferri sellam eo jussit (Flavius) ac sede honoris sui inimicos spectavit,

id. 9, 46, 9:

honore abiit,

Suet. Aug. 26; cf.:

deposito honore,

id. ib. 36:

paene honore summotus est,

id. Claud. 9:

honor municipalis est administratio rei publicae cum dignitatis gradu, sive cum sumtu, sive sine erogatione contingens,

Dig. 50, 4, 14 pr.: honorem aut magistratum gerere, Gai Inst. 1, 96:

clari velamen honoris sufficiunt tunicae summis aedilibus albae,

Juv. 3, 178:

tempus honoris,

the term of office, id. 8, 150:

honorem militiae largiri,

military honors, id. 7, 88.—In plur.:

populum Romanum hominibus novis industriis libenter honores mandare semperque mandasse,

Cic. Verr. 2, 4, 37, § 81; cf.:

qui (populus) stultus honores Saepe dat indignis,

Hor. S. 1, 6, 15:

ascendisset ad honores, nisi, etc.,

Cic. Brut. 68, 241:

honoribus amplissimis et laboribus maximis perfungi,

id. Fam. 1, 8, 3:

obrepisti ad honores errore hominum,

id. Pis. 1, 1:

Catulus maximis honoribus usus,

Sall. C. 49, 2:

magistratus atque honores capere,

Suet. Aug. 26:

largiri opes, honores,

Tac. A. 11, 12.—

Particular phrases.

Honoris causa.

Out of respect, in order to show honor (class.):

C. Curio, quem ego hominem honoris potius quam contumeliae causa nominatum volo,

Cic. Verr. 1, 7, 18:

quem honoris causa nomino,

id. Rosc. Am. 2, 6:

toties hunc et virum bonum esse dixisti et honoris causa appellasti,

id. Rosc. Com. 6, 18:

Campanis equitum honoris causa, civitas sine suffragio data,

Liv. 8, 14, 10; 32, 34, 8; 39, 22, 2.—

For the sake of (ante-class.):

ejus honoris causa, feci thensaurum ut hic reperiret Euclio,

Plaut. Aul. prol. 25: mei honoris causa mittere coquos, id. ib. 3, 4, 4:

huc honoris vostri venio gratia,

id. Am. 3, 1, 7; id. Stich. 2, 2, 14:

vestri honoris causa,

Ter. Phorm. 5, 7, 35.—

Praefari or dicere honorem, to make an excuse in saying any thing that may be distasteful = by your leave or saving your presence:

si dicimus: ille patrem strangulavit, honorem non praefamur. Sin de Aurelia aliquid aut Lollia, honos. praefandus est,

Cic. Fam. 9, 22, 4;

for which: haec sunt quae retulisse fas sit, ac pleraque ex his non nisi honore dicto,

Plin. 28, 8, 24, § 87; cf.

also: honos auribus sit,

i. e. pardon the expression, Curt. 5, 1, 22.—

Personified, Hŏnor or Hŏnos, as a deity whose temple adjoined that of Virtus, and who was worshipped with uncovered head, Cic. Verr. 2, 4, 54, § 121; id. Sest. 54, 116; id. Leg. 2, 23, 58; Val. Max. 1, 1, 8; Liv. 27, 25, 7 sqq.; Aug. Civ. Dei, 4, 21; Inscr. Orell. 543.

Transf.

Concr., any thing given as a mark of honor, an honorary gift, a reward, acknowledgment, recompense, fee; a sacrifice; funeral rites; a legacy, etc. (mostly poet. and since the Aug. period):

Itan tandem hanc majores famam tradiderunt tibi tui,... honori posterorum tuorum ut vindex fieres,

Plaut. Trin. 3, 2, 18:

Curio misi, ut medico honos haberetur et tibi daret quod opus esset,

Cic. Fam. 16, 9, 3; Vitr. 10, 22:

geminum pugnae proponit honorem,

Verg. A. 5, 365:

nil victor honoris Ex opibus posco,

Sil. 9, 199:

dicite, Pierides, quonam donetur honore Neaera,

Tib. 3, 1, 5:

nec Telamon sine honore recessit Hesioneque data potitur,

Ov. M. 11, 216:

arae sacrificiis fument, honore, donis cumulentur,

Liv. 8, 33, 21:

divūm templis indicit honorem,

Verg. A. 1, 632; Ov. F. 4, 409:

nullos aris adoleret honores,

id. M. 8, 742:

meritos aris mactavit honores,

Verg. A. 3, 118:

honore sepulturae carere,

Cic. de Sen. 20, 75; id. Inv. 1, 55, 108:

cernit ibi maestos et mortis honore carentes Leucaspim, etc.,

Verg. A. 6, 333; cf. Ov. Tr. 3, 3, 45:

mille viri, qui supremum comitentur honorem,

Verg. A. 11, 61:

solutus honos cineri,

Val. Fl. 3, 357:

honorem habere alicui,

Curt. 3, 12, 13:

omnem honorem funeri servare,

id. 4, 10, 23:

communem sepulturae honorem alicui tribuere,

Suet. Aug. 17:

nec enim quaerimus, cui acquiratur, sed cui honos habitus est,

the honorary legacy, Dig. 37, 5, 3; 32, 1, 11:

sepulturae honore spoliatus,

Val. Max. 4, 7, 1; 9, 8, 1 fin.; cf.:

supremitatis honor,

Amm. 31, 13:

supremus condicionis humanae honos,

Val. Max. 6, 3, 1.—

Objectively, a quality that brings honor or consideration, an ornament, grace, charm, beauty ( poet.):

silvis Aquilo decussit honorem,

Verg. G. 2, 404:

December silvis honorem decutit,

Hor. Epod. 11, 6; cf.:

populeus cui frondis honor,

Val. Fl. 6, 296:

notus in vultus honor,

Hor. Epod. 17, 18; Stat. Th. 10, 788.—In plur.:

laetos oculis afflārat honores,

Verg. A. 1, 591; cf. Sil. 12, 244:

hic tibi copia Manabit ad plenum benigno Ruris honorum opulenta cornu,

Hor. C. 1, 17, 16:

nullum ver usquam nullique aestatis honores,

Sil. 3, 487.—

A magistrate, office-holder:

sed cum summus honor finito computet anno, sportula quid referat,

Juv. 1, 117; cf. v. 110.

hŏnor or hŏnos (the latter form almost exclusively in Cic., who has honor only Phil. 9, 6 fin., and Fragm. pro Tull. 21; also in Caes., Liv., Sall., Prop., Verg., Nep., and Curt.; but honor in Sen., Vell., Ov.; and Hor. and Tac. use both forms. Honos was antiquated in Quintilian's day, v. Quint. 1, 4, 13; Neue, Formenl. 1, 168 sq.), ōris (archaic gen. honorus, like venerus, Lex Puteol. ap. Haubold, n. 7), m. [perh. Sanscr. hu-, call], honor, repute, esteem in which a person or thing is held.

Lit.

In gen.:

cum honos sit praemium virtutis judicio studioque civium delatum ad aliquem, qui eum sententiis, qui suffragiis adeptus est, is mihi et honestus et honoratus videtur. Qui autem occasione aliqua etiam invitis suis civibus nactus est imperium, hunc nomen honoris adeptum, non honorem puto,

Cic. Brut. 81, 281; cf.:

is autem, qui vere appellari potest honos, non invitamentum ad tempus, sed perpetuae virtutis est praemium,

id. Fam. 10, 10, 1 sq.:

honos alit artes omnesque incenduntur ad studia gloria,

id. Tusc. 1, 2, 4;

so with gloria,

id. Part. 24, 87: si honos is fuit, majorem tibi habere non [p. 862] potui, id. Fam. 5, 20, 2:

quanto et honor hic illo est amplior, etc.,

id. Att. 9, 2, A, 1:

gratia, dignitate, honore auctus,

Caes. B. G. 1, 43, 8:

amplissimis honoribus et praemiis decorari... honos maximus,

Cic. de Or. 1, 54, 232:

ut eum amplissimo regis honore et nomine affeceris,

id. Deiot. 5, 14:

aliquem praecipuo honore habere,

Caes. B. G. 5, 54, 4:

suum cuique honorem et gradum reddere,

Cic. Rosc. Am. 47, 136:

apud eum sunt in honore et in pretio,

id. ib. 28, 77; Caes. B. C. 3, 61, 1; so with in:

in honore magno esse,

Cic. Brut. 8, 30:

summo in honore,

id. de Or. 1, 55, 235; id. Off. 2, 19, 65:

tanto in honore,

id. Tusc. 2, 2, 4; Caes. B. C. 1, 77, 2; 3, 47, 7; Liv. 42, 6, 12; but without in:

Jovem autem quanto honore in suo templo fuisse arbitramini,

Cic. Verr. 2, 4, 58, § 129:

(Druides) magno sunt apud eos honore,

Caes. B. G. 6, 13, 4; 5, 54, 5; Liv. 1, 40, 1; Tac. A. 14, 6; id. H. 1, 6, 4:

honorem accipere,

Cic. Att. 9, 2, A, 1:

honorem huic generi (i. e. poëtis) non fuisse declarat oratio Catonis,

id. Tusc. 1, 2, 3:

honori summo nostro Miloni fuit qui P. Clodii conatus compressit,

id. Off. 2, 17, 58; cf.:

quod (i. e. medium ex tribus sedere) apud Numidas honori ducitur,

Sall. J. 11, 3:

rite suum Baccho dicemus honorem,

honor, praise, Verg. G. 2, 393: tanto ille vobis quam mihi pejorem honorem habuit, worse honor, i. e. greater dishonor or disgrace, Q. Metell. ap. Gell. 12, 9, 4; cf.:

exsilii honor,

i. e. honorable exile, Tac. H. 1, 21.—Personified:

tute pone te latebis facile, ne inveniat te honos,

Plaut. Trin. 3, 2, 37.—Of inanim. and abstr. things, honor, esteem, value:

physicae quoque non sine causa tributus idem est honos,

Cic. Fin. 3, 22, 73; id. Fam. 7, 26, 2:

ornatus ille admirabilis, propter quem ascendit in tantum honorem eloquentia,

id. Or. 36, 125:

multa renascentur quae jam cecidere, cadentque Quae nunc sunt in honore vocabula, si volet usus,

Hor. A. P. 71:

apud antiquos piscium nobilissimus habitus acipenser nullo in honore est,

Plin. 9, 17, 27, § 60; 19, 6, 32, § 104:

vino Pramnio etiam nunc honos durat,

id. 14, 4, 6, § 54 al. —

In partic.

Public honor, official dignity, office, post, preferment (cf. munus):

ita quaestor sum factus, ut mihi honorem illum tum non solum datum, sed etiam creditum ac commissum putem,

Cic. Verr. 2, 5, 14, § 35:

ille honoris gradus,

id. Sull. 29, 82:

equites Romanos in tribunicium restituit honorem,

Caes. B. C. 1, 77 fin.:

extraordinarium honorem appetere,

id. ib. 1, 32, 2:

hic ipse honos (sc. dictatura), delatus ad me, testis est innocentiae meae,

Liv. 9, 26, 14:

curulem adferri sellam eo jussit (Flavius) ac sede honoris sui inimicos spectavit,

id. 9, 46, 9:

honore abiit,

Suet. Aug. 26; cf.:

deposito honore,

id. ib. 36:

paene honore summotus est,

id. Claud. 9:

honor municipalis est administratio rei publicae cum dignitatis gradu, sive cum sumtu, sive sine erogatione contingens,

Dig. 50, 4, 14 pr.: honorem aut magistratum gerere, Gai Inst. 1, 96:

clari velamen honoris sufficiunt tunicae summis aedilibus albae,

Juv. 3, 178:

tempus honoris,

the term of office, id. 8, 150:

honorem militiae largiri,

military honors, id. 7, 88.—In plur.:

populum Romanum hominibus novis industriis libenter honores mandare semperque mandasse,

Cic. Verr. 2, 4, 37, § 81; cf.:

qui (populus) stultus honores Saepe dat indignis,

Hor. S. 1, 6, 15:

ascendisset ad honores, nisi, etc.,

Cic. Brut. 68, 241:

honoribus amplissimis et laboribus maximis perfungi,

id. Fam. 1, 8, 3:

obrepisti ad honores errore hominum,

id. Pis. 1, 1:

Catulus maximis honoribus usus,

Sall. C. 49, 2:

magistratus atque honores capere,

Suet. Aug. 26:

largiri opes, honores,

Tac. A. 11, 12.—

Particular phrases.

Honoris causa.

Out of respect, in order to show honor (class.):

C. Curio, quem ego hominem honoris potius quam contumeliae causa nominatum volo,

Cic. Verr. 1, 7, 18:

quem honoris causa nomino,

id. Rosc. Am. 2, 6:

toties hunc et virum bonum esse dixisti et honoris causa appellasti,

id. Rosc. Com. 6, 18:

Campanis equitum honoris causa, civitas sine suffragio data,

Liv. 8, 14, 10; 32, 34, 8; 39, 22, 2.—

For the sake of (ante-class.):

ejus honoris causa, feci thensaurum ut hic reperiret Euclio,

Plaut. Aul. prol. 25: mei honoris causa mittere coquos, id. ib. 3, 4, 4:

huc honoris vostri venio gratia,

id. Am. 3, 1, 7; id. Stich. 2, 2, 14:

vestri honoris causa,

Ter. Phorm. 5, 7, 35.—

Praefari or dicere honorem, to make an excuse in saying any thing that may be distasteful = by your leave or saving your presence:

si dicimus: ille patrem strangulavit, honorem non praefamur. Sin de Aurelia aliquid aut Lollia, honos. praefandus est,

Cic. Fam. 9, 22, 4;

for which: haec sunt quae retulisse fas sit, ac pleraque ex his non nisi honore dicto,

Plin. 28, 8, 24, § 87; cf.

also: honos auribus sit,

i. e. pardon the expression, Curt. 5, 1, 22.—

Personified, Hŏnor or Hŏnos, as a deity whose temple adjoined that of Virtus, and who was worshipped with uncovered head, Cic. Verr. 2, 4, 54, § 121; id. Sest. 54, 116; id. Leg. 2, 23, 58; Val. Max. 1, 1, 8; Liv. 27, 25, 7 sqq.; Aug. Civ. Dei, 4, 21; Inscr. Orell. 543.

Transf.

Concr., any thing given as a mark of honor, an honorary gift, a reward, acknowledgment, recompense, fee; a sacrifice; funeral rites; a legacy, etc. (mostly poet. and since the Aug. period):

Itan tandem hanc majores famam tradiderunt tibi tui,... honori posterorum tuorum ut vindex fieres,

Plaut. Trin. 3, 2, 18:

Curio misi, ut medico honos haberetur et tibi daret quod opus esset,

Cic. Fam. 16, 9, 3; Vitr. 10, 22:

geminum pugnae proponit honorem,

Verg. A. 5, 365:

nil victor honoris Ex opibus posco,

Sil. 9, 199:

dicite, Pierides, quonam donetur honore Neaera,

Tib. 3, 1, 5:

nec Telamon sine honore recessit Hesioneque data potitur,

Ov. M. 11, 216:

arae sacrificiis fument, honore, donis cumulentur,

Liv. 8, 33, 21:

divūm templis indicit honorem,

Verg. A. 1, 632; Ov. F. 4, 409:

nullos aris adoleret honores,

id. M. 8, 742:

meritos aris mactavit honores,

Verg. A. 3, 118:

honore sepulturae carere,

Cic. de Sen. 20, 75; id. Inv. 1, 55, 108:

cernit ibi maestos et mortis honore carentes Leucaspim, etc.,

Verg. A. 6, 333; cf. Ov. Tr. 3, 3, 45:

mille viri, qui supremum comitentur honorem,

Verg. A. 11, 61:

solutus honos cineri,

Val. Fl. 3, 357:

honorem habere alicui,

Curt. 3, 12, 13:

omnem honorem funeri servare,

id. 4, 10, 23:

communem sepulturae honorem alicui tribuere,

Suet. Aug. 17:

nec enim quaerimus, cui acquiratur, sed cui honos habitus est,

the honorary legacy, Dig. 37, 5, 3; 32, 1, 11:

sepulturae honore spoliatus,

Val. Max. 4, 7, 1; 9, 8, 1 fin.; cf.:

supremitatis honor,

Amm. 31, 13:

supremus condicionis humanae honos,

Val. Max. 6, 3, 1.—

Objectively, a quality that brings honor or consideration, an ornament, grace, charm, beauty ( poet.):

silvis Aquilo decussit honorem,

Verg. G. 2, 404:

December silvis honorem decutit,

Hor. Epod. 11, 6; cf.:

populeus cui frondis honor,

Val. Fl. 6, 296:

notus in vultus honor,

Hor. Epod. 17, 18; Stat. Th. 10, 788.—In plur.:

laetos oculis afflārat honores,

Verg. A. 1, 591; cf. Sil. 12, 244:

hic tibi copia Manabit ad plenum benigno Ruris honorum opulenta cornu,

Hor. C. 1, 17, 16:

nullum ver usquam nullique aestatis honores,

Sil. 3, 487.—

A magistrate, office-holder:

sed cum summus honor finito computet anno, sportula quid referat,

Juv. 1, 117; cf. v. 110.

ascēnsus, ūs, m. (ascendo), das Hinaufsteigen, Besteigen, I) eig. u. übtr.: 1) eig. (Ggstz. descensus): sui tergoris, Col.: in Capitolium, Cic.: Gallorum in Capitolium, Plin.: in caelum (Ggstz. descensus de caelo), Himmelfahrt (Christi), Eccl.: quorum (Alpium) mihi citus et facilis ascensus, Sidon.: alqm ascensu prohibere, Caes.: alqm ab eius templi aditu atque ascensu repellere, Cic.: alci aditum ascensumque difficilem praebere, Liv.: ascensum dare Gallis, die Möglichkeit des Erklimmens verschaffen, Caes.: mollioris ascensus viam invenire, Liv.: in ascensum arduos colles emunire, Sen.: ascensu summi fastigia tecti superare, emporsteigen zu usw., Verg.: aber ascensu vincere montes, übersteigen, Claud.: Plur., scalis ascensus tentare, Liv. 36, 24, 4. – von Gestirnen, der Aufgang, siderum, Plin.: scorpionis, Vulg. – 2) übtr., das Auf-, Emporsteigen = Gelangen zu etw., primus ad amplioris honoris gradum, Cic.: ad victoriam facilis ascensus, Nazar. pan.: hic ei gradus ad rem publicam, hic primus est aditus et ascensus ad popularem iactationem, Cic. – II) meton.: A) der Ort, auf dem man wohin steigt, der Zugang, Aufgang, die Anhöhe, der Abhang (sofern man ihn ersteigt), difficilis atque arduus, Cic., arduus ac difficilis, Liv.: minime arduus ad munitiones, Caes.: alio ascensu Aequos mittit, Caes.: tanto collis ascensu, bei der so

————

starken Steigung des Hügels, Caes.: animadverso ad saxum ascensu aequo, Liv.: aedes tribunal habent et ascensum, einen Aufgang, eine Treppe, Vitr.: so ascensus valli duplices, Hyg. – im Bilde, in virtute multi ascensus, viele Stufen, Cic. Planc. 60. – B) eine Maschine, die emporgehoben wurde, um die Angreifenden auf gleiche Höhe mit der Mauer zu bringen, die Hebemaschine, Vitr. 10, 13 (19), 8 (ibid. § 3 ascendens machina). – C) als rhet. u. gramm. t. t., a) = κλιμαξ, die Steigerung, Klimax, Aquil. Rom. § 40. Mart. Cap. 5. § 536. – b) die Steigerung der Vergleichungsgrade, ascensus quidam ad amplificandam significationem gradus sunt dicti, Cledon. 37, 30 K. – D) personif., Ascēnsus, ī, m., der Gott der Aufgänge u. Abhänge, Tert. ad nat. 2, 15.

sĕd or sĕt, conj. [cf. Freund, Cic. Mil. p. 8 sq.; old and orig. form sedum, acc. to Charis. p. 87 P., and Mar. Vict. p. 2458 P.; but more prob. an ablative from root of the reflexive pron. so- for suo-, and orig. the same with the insep. prep. 2. sēd; prop., by itself, apart; hence, but, only, etc.; cf. Corss. Ausspr. 1, p. 200 sq.], a particle of limitation, exception, or correction (cf. at and autem init.).

In gen., but, yet:

ipsum regale genus civitatis reliquis simplicibus longe anteponendum: sed ita, quoad statum suum retinet, etc.,

Cic. Rep. 2, 23, 43:

Neoptolemus apud Ennium Philosophari sibi ait necesse esse, sed paucis: nam omnino haud placere,

id. Tusc. 2, 1, 1; cf. id. Rep. 1, 18, 33:

C. Memmius perfectus litteris, sed Graecis,

id. Brut. 70, 247:

nactus es (me otiosum), sed mehercule otiosiorem operā quam animo,

id. Rep. 1, 9, 14:

quae observanda essent, multa constituit (Numa), sed ea sine impensa,

id. ib. 2, 14, 27; cf. id. ib. 1, 31, 47:

miser homo est, qui, etc....sed ille miserior qui, etc.,

Plaut. Capt. 3, 1, 2:

vera dico, sed nequicquam, quoniam non vis credere,

id. Am. 2, 2, 205:

video te testimoniis satis instructum: sed apud me argumenta plus quam testes valent,

Cic. Rep. 1, 38, 59:

(Platonis civitatem) praeclaram illam quidem fortasse, sed a vitā hominum abhorrentem et moribus,

id. ib. 2, 11, 21; cf. id. ib. 1, 40, 63:

sed id ubi jam penes sese habent, ex bonis pessumi sunt,

Plaut. Capt. 2, 1, 37:

nostri casus plus honoris habuerunt quam laboris, etc....Sed si aliter ut dixi accidisset: qui possem queri? etc.,

Cic. Rep. 1, 4, 7:

istos captivos sinito ambulare, si foris, si intus volent. Sed uti asserventur magnā diligentiā,

Plaut. Capt. 1, 2, 6:

non possum dicere...sed neque his contentus sum,

Cic. Rep. 1, 22, 36: nec sum in ullā re molestus civitatibus;

sed fortasse tibi, qui haec praedicem de me,

id. Att. 5, 21, 7:

non sum tantopere admiratus, sed posteaquam coepit rationem exponere,

id. Rep. 1, 14, 22:

non perfectum illud quidem, sed tolerabile est,

id. ib. 1, 26, 42:

sane bonum rei publicae genus, sed tamen inclinatum et quasi pronum ad perniciosissimum statum,

id. ib. 2, 26, 48:

scio tibi ita placere: sed tamen velim scire, etc.,

id. ib. 1, 30, 46; cf. Plaut. As. 2, 2, 72:

difficile factu est, sed conabor tamen,

Cic. Rep. 1, 43, 66:

in quo defuit fortasse ratio, sed tamen vincit ipsa natura saepe rationem,

id. ib. 2, 33, 57: illa quidem tristis, nec adhuc interrita vultu: Sed regina tamen, sed opaci maxima mundi;

Sed tamen inferni pollens matrona tyranni,

Ov. M. 5, 507 sq.; cf. id. ib. 7, 718:

plerique patriae, sed omnes famā atque fortunis expertes,

Sall. C. 33, 1:

ipsum quidem regem assecutus non est, sed magnam partem agminis oppresserunt,

Liv. 36, 19:

plus aegri ex abitu viri quam ex adventu voluptatis cepi. Sed hoc me beat saltem, quod perduelles vicit,

Plaut. Am. 2, 2, 15:

apponam urnam jam ego hanc in mediā viā. Sed autem, quid si hanc hinc abstulerit quispiam?

but then, id. Rud. 2, 5, 15 (cf. in the foll. II. A. 2.):

statim Luculli... eum domum suam receperunt. Sed enim hoc non solum ingenii ac litterarum, verum etiam naturae, etc.,

but indeed, Cic. Arch. 3, 5:

progeniem sed enim Trojano a sanguine duci Audierat,

Verg. A. 1, 19; 2, 164; 5, 395;

6, 28 et saep. (cf. also infra, II. A. 2.): sed enimvero, cum detestabilis altera res sit, quid ad deliberationem dubii superesse?

Liv. 45, 19, 14.—Very rarely with non (for nec tamen), introducing a qualification of a previous word:

Academici veteres beatum quidem esse etiam inter hos cruciatus fatentur, sed non ad perfectum,

Sen. Ep. 71, 18.

In partic.

Interrupting the discourse by transition to another subject or by ending the speech.

In a transition to another subject:

tristis sit (servus), si eri sint tristes: hilarus sit, si gaudeant. Set age, responde: jam vos redistis in gratiam?

Plaut. Am. 3, 3, 7; cf. id. ib. 5, 1, 20;

5, 1, 26: non impedio, praesertim quoniam feriati sumus. Sed possumus audire aliquid, an serius venimus?

Cic. Rep. 1, 13, 20:

nunc reliquorum oratorum aetates et gradus persequamur. Curio fuit igitur ejusdem aetatis fere, etc.... Scripsit etiam alia nonnulla, etc.... Sed ecce in manibus vir praestantissimo ingenio... C. Gracchus,

id. Brut. 33, 125; cf.:

sed eccum Amphitruonem, etc.,

Plaut. Am. 3, 4, 22; id. Aul. 2, 1, 55; 3, 5, 62; id. Capt. 5, 3, 20; 5, 4, 8 al.:

sed quid ego cesso?

id. As. 1, 1, 112: sed ista mox;

nunc audiamus Philum, quem, etc.,

Cic. Rep. 1, 13, 20 fin. et saep.—In recurring to a previous subject:

sed ad instituta redeamus,

Cic. Brut. 61, 220:

sed redeamus rursus ad Hortensium,

id. ib. 84, 291:

sed jam ad id, unde degressi sumus, revertamur,

id. ib. 88, 300:

sed perge de Caesare et redde quae restant,

id. ib. 74, 258 et saep.—Hence, after parenthetic clauses, but, now, I say, etc.:

equidem cum audio socrum meam Laeliam (facilius enim mulieres incorruptam antiquitatem conservant, quod multorum sermonis expertes ea tenent semper quae prima didicerunt) sed eam sic audio, ut Plautum mihi aut Naevium videar audire,

Cic. de Or. 3, 12, 45:

qui (Pompeius) ut peroravit (nam in eo sane fortis fuit: non est deterritus: dixit omnia, atque interdum etiam silentio, cum auctoritate semper), sed ut peroravit, surrexit Clodius,

id. Q. Fr. 2, 3, 2.—

In breaking off, discontinuing speech:

sed satis verborum est: cura quae jussi atque abi,

Plaut. Capt. 1, 2, 16:

sed, si placet, in hunc diem hactenus,

Cic. Rep. 2, 44, 71:

sed haec hactenus,

id. Off. 1, 39, 140 al.: sed quid ego haec memoro? Enn. ap. Prisc. p. 724 P. (Ann. v. 318 Vahl.):

nec requievit enim, donec Calchante ministro—Sed quid ego haec autem nequicquam ingrata revolvo? Quidve moror?

Verg. A. 2, 101: sed enim, oikonomia (epistulae) si perturbatior est, tibi assignato: te enim sequor, schediazonta, but indeed, Cic. Att. 6, 1, 11; so,

sed enim,

Verg. A. 1, 19.—

After negative clauses, to limit the negative statement, i. e. to indicate either that the assertion does not hold good at all, but something else does instead; or else that it is not exclusively true, but something else holds good in addition, but, on the contrary; and in an ascending signif., but also, but even, but in fact, etc.

In a simple opposition: non cauponantes bellum, sed belligerantes, Ferro, non auro, vitam cernamus utrique, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 201 Vahl.); cf.: haud doctis dictis certantes, sed maledictis...Non ex jure manu consertum sed magi' ferro Rem repetunt, id. ap. Gell. 20, 10 (Ann. v. 274 sq. Vahl.):

non ego erus tibi, sed servus sum,

Plaut. Capt. 2, 1, 44:

quae (hominum vestigia) ille (Aristippus) non ex agri consiturā, sed ex doctrinae indiciis interpretabatur,

Cic. Rep. 1, 17, 29:

nec leges imponit populo, quibus ipse non pareat, sed suam vitam, ut legem, praefert suis civibus,

id. ib. 1, 34, 52;

1, 13, 19: neque hac nos patria lege genuit, ut...sed ut, etc.,

id. ib. 1, 4, 8:

non quod...sed quod, etc.,

id. ib. 1, 18, 30.—With contra:

non liberis servitutem, sed contra servientibus libertatem afferre,

Liv. 4, 18 init. —

Several times repeated: non sibi se soli natum, sed patriae, sed suis,

Cic. Fin. 2, 14, 45 Madv. ad loc.:

quod non naturā exoriatur, sed judicio, sed opinione,

id. Tusc. 3, 34, 82:

sed publicam, sed ob frumentum decretam, sed a publicanis faenore acceptam,

id. Verr. 2, 3, 72, § 169; id. Planc. 10, 24:

non eros nec dominos appellat eos...sed patriae custodes, sed patres et deos,

id. Rep. 1, 41, 64; Tib. 1, 7, 44 sq.: quam tibi non Perseus, verum si quaeris, ademit;

Sed grave Nereïdum numen, sed corniger Hammon, Sed quae visceribus veniebat belua ponti Exsaturanda meis,

Ov. M. 5, 17 sq.:

sed Pompeium, sed Lepidum,

Tac. A. 1, 10; Sen. Const. 13, 4; id. Ben. 1, 1, 6; 1, 7, 3:

non praefectum ab iis, sed Germanicum ducem, sed Tiberium imperatorem violari,

Tac. A. 1, 38 et saep.—

In a climax. [p. 1658]

Non modo (solum, tantum, etc.)...sed or sed etiam (et, quoque), not only, not merely...but, but also, but even, but indeed (sed, standing alone, isolates the ascending idea, while an appended etiam, et, or quoque places it in closer connection with the first statement, and thus permits them to be viewed together):

non modo falsum illud esse, sed hoc verissimum,

Cic. Rep. 2, 44, 71:

quod non modo singulis hominibus, sed potentissimis populis saepe contingit,

id. ib. 5, 8, 11;

3, 10, 17: id ei perpetuā oratione contigit, non modo ut acclamatione, sed ut convitio et maledictis impediretur,

id. Q. Fr. 2, 3, 2:

unius viri consilio non solum ortum novum populum, sed adultum jam et paene puberem,

id. Rep. 2, 11, 21; cf.:

nec vero corpori soli subveniendum est, sed menti atque animo multo magis,

id. Sen. 11, 36:

volo ut in scaenā, sic in foro non eos modo laudari, qui celeri motu utantur, sed eos etiam, quos statarios appellant,

id. Brut. 30, 116; id. Rep. 1, 8, 13:

omnia ejus non facta solum, sed etiam dicta meminisset,

id. ib. 6, 10, 10:

neque solum fictum, sed etiam imperite absurdeque fictum,

id. ib. 2, 15, 28; 1, 3, 4;

1, 34, 51: neque vero se populo solum, sed etiam senatui commisit, neque senatui modo, sed etiam publicis praesidiis et armis, neque his tantum, verum ejus potestati, cui, etc.,

id. Mil. 23, 61:

haec non delata solum, sed paene credita,

id. ib. 24, 64:

nec mihi soli versatur ante oculos, sed etiam posteris erit clara et insignis,

id. Lael. 27, 102:

illum non modo favisse sed et tantam illi pecuniam dedisse honoris mei causā,

id. Att. 11, 9, 2:

omnes civiles dissensiones, neque solum eas, quas audistis, sed et has, quas vosmet ipsi meministis et vidistis,

id. Cat. 3, 10, 24:

multiplicatusque terror non infimis solum, sed primoribus patrum,

Liv. 3, 36, 5:

non responsum solum benigne legatis est, sed Philippi quoque filius Demetrius ad patrem reducendus legatis datus est,

id. 36, 35 fin.:

conciti per haec non modo Cherusci, sed conterminae gentes,

Tac. A. 1, 60; 3, 44:

via non angusta modo, sed plerumque praerupta,

Curt. 3, 4, 12; 5, 1, 20 Mützell ad loc.—

Esp., in passing from the part to the whole, from the particular to the universal (usually followed by omnino, or by omnis, cunctus, totus, universus, etc.):

timebat non ea solum quae timenda erant, sed omnia,

Cic. Mil. 24, 66:

neglegere, quid de se quisque sentiat, non solum arrogantis est, sed etiam omnino dissoluti,

id. Off. 1, 28, 99:

nec sibi tantum, sed universis singulisque consulere,

Sen. Ben. 2, 5, 4:

non consuli modo, sed omnibus civibus enitendum,

Plin. Pan. 2, 1:

non initio tantum, sed continuo totius temporis successu,

Just. 1, 8, 14:

non modo Italiā, sed toto orbe terrarum,

Flor. 1, 16, 3.—Etiam is rarely added:

quotiens non modo ductores nostri, sed universi etiam exercitus ad mortem concurrerunt,

Cic. Tusc. 1, 37, 89; Curt. 5, 1, 24.—

Non modo (solum) non...sed, sed etiam; sed ne... quidem, not only not...but, but even, but indeed, but not even, etc.:

ut non modo a mente non deserar, sed id ipsum doleam, me, etc.,

Cic. Att. 3, 15, 2; id. Rep. 2, 23, 43:

judicetur non verbo, sed re non modo non consul, sed etiam hostis Antonius,

id. Phil. 3, 6, 14:

hoc non modo non laudari, sed ne concedi quidem potest,

id. Mur. 3, 8:

iis non modo non laudi, verum etiam vitio dandum puto,

id. Off. 1, 21, 71:

non modo non oppugnator, sed etiam defensor,

id. Planc. 31, 76:

ego contra ostendo, non modo nihil eorum fecisse Sex. Roscium, sed ne potuisse quidem facere,

id. Rosc. Am. 29, 79.—Also, without the second non in the first clause, and with ne quidem, doubly negative (only when both clauses have the same verb;

v. Zumpt, Gram. § 724 b): quod mihi non modo irasci, sed ne dolere quidem impune licet,

Cic. Att. 11, 24, 1:

ea est ratio instructarum navium, ut non modo plures, sed ne singuli quidem possint accedere,

id. Verr. 2, 5, 51, § 133:

non modo aeternam, sed ne diuturnam quidem gloriam assequi possumus,

id. Rep. 6, 21, 23:

ea sunt demum non ferenda in mendacio, quae non solum facta esse, sed ne fieri quidem potuisse cernimus,

id. ib. 2, 15, 28:

quae non modo amico, sed ne libero quidem digna est,

id. Lael. 24, 89: non modo facere, sed ne cogitare quidem quicquam audebit, id. Off. 2, 19, 77; cf. with vix:

verum haec genera virtutum non solum in moribus nostris, sed vix jam in libris reperiuntur,

id. Cael. 17, 40:

non modo ad expeditiones, sed vix ad quietas stationes viribus sufficiebant,

Liv. 3, 6.—After quisquam with ellipsis of non:

ut non modo praedandi causā quisquam ex agro Romano exiret, sed ultro Fidenates descenderent, etc.,

Liv. 4, 21, 6 (where Weissenb. supplies non in brackets before exiret); cf.:

antiqui non solum erant urbes contenti cingere muris, verum etiam loca aspera et confragosa saxis eligebant,

Hyg. Grom. Limit. p. 197.—

As sed, after non modo, acquires an idea of ascent or climax, from the fact that non modo represents a thing as existing (only not existing alone), and thus includes an affirmation, so, too, after purely affirmative clauses, sed sometimes serves as an ascending adjunct, but, but in fact, but also:

ego te hodie reddam madidum, sed vino, probe,

Plaut. Aul. 3, 6, 37:

odore canibus anum, sed multo, replent,

Phaedr. 4, 17, 19: Dae. Curriculo affer Duas clavas. La. Clavas? Dae. Sed probas:

propera cito,

Plaut. Rud. 3, 5, 19.—In good prose usually joined with etiam (or et):

hic mihi primum meum consilium defuit, sed etiam obfuit,

Cic. Att. 3, 15, 5; cf. id. ib. 4, 16, c, 10;

10, 16, 6: Q. Volusium, certum hominem, sed mirifice etiam abstinentem, misi in Cyprum,

id. ib. 5, 21, 6:

hoc in genere si eum adjuveris, apud ipsum praeclarissime posueris, sed mihi etiam gratissimum feceris,

id. Fam. 13, 64, 2:

ex testamento Tiberii, sed et Liviae Augustae,

Suet. Calig. 16; 20.

sēd = sine, v. sine init. and 2. se.

sēd = se; cf. the letter D.

* * *

* * *

    Dignitas, pen. corr. dignitatis. Cic. Bonne reputation qu'on a acquise par haults faicts, et pour s'estre bien et sagement maintenu.

\

    Dignitas. Cic. L'estat et authorité d'un Magistrat, Dignité, Majesté.

\

    Dignitatem tueri. Cic. Garder et defendre son honneur.

\

    Ex dignitate visum est. Liu. Il a semblé estre plus honneste. B.

\

    Domus dignitas. Cic. Belle representation et apparence, Magnificence.

\

    Dignitas oris et vultus. Cice. Une signification de honte et preud'hommie et honnesteté reluisant au visage d'aucun.

\

    Maior dignitas est in sexu virili. Vlpian. L'homme de sa nature est de plus grande apparence et plus honorable que la femme.

\

    Amplissimos gradus dignitatis adeptum esse. Cic. Estre parvenu ou promeu aux grands honneurs et dignitez.

\

    In sedem dignitatis atque honoris ascendere. Cic. Monter aux estats et honneurs.

\

    Discedere a dignitate sapientis. Cic. Faire chose indigne d'estre faicte par un homme sage et vertueux.

\

    In altissimo amplissimoque gradu dignitatis locatum esse. Cic. Estre mis au plus hault degré d'honneur.

\

    Retinere dignitatem. Cic. Garder son honneur.

\

    Esse dignitati et honori parentibus. Cic. Faire honneur à ses ancestres, et accroistre la reputation de la race.

\

    Sustinere Reipub. dignitatem. Cic. Soustenir l'honneur et l'authorité ou majesté de, etc.

ĕo, īvi or ii (īt, Verg. A. 9, 418 al.; cf.

Lachm. ad Lucr. vol. 2, p. 206 sq.: isse, issem, etc., for ivisse, etc.,

Ter. Hec. 2, 1, 25; Cic. Rosc. Am. 23, 64; id. Phil. 14, 1, 1; Ov. M. 7, 350 et saep.: isti, Turp. ap. Non. 4, 242:

istis,

Luc. 7, 834, etc., v. Neue Formenl. 2, 515), īre ( inf. pass. irier, Plaut. Rud. 4, 7, 16), ĭtum, v. n. [root i-, Sanscr. ēmi, go; Gr. eimi; causat. hiêmi = jacio, Curt. Gr. Etym. p. 403], to go (of every kind of motion of animate or inanimate things), to walk, ride, sail, fly, move, pass, etc. (very freq. in all periods and sorts of writing).

Lit.

In gen.:

eo ad forum,

Plaut. As. 1, 1, 95:

i domum,

id. ib. 5, 2, 71 sq.:

nos priores ibimus,

id. Poen. 3, 2, 34:

i in crucem,

go and be hanged! id. As. 5, 2, 91; cf.:

i in malam crucem,

id. Cas. 3, 5, 17; id. Ps. 3, 2, 57; 4, 7, 86:

i in malam rem hinc,

Ter. Ph. 5, 7, 37:

iens in Pompeianum,

Cic. Att. 4, 9 fin.:

subsidio suis ierunt,

Caes. B. G. 7, 62, 8:

quom it dormitum,

Plaut. Aul. 2, 4, 23; id Most. 3, 2, 4; 16; Hor. S. 1, 6, 119 et saep, cf.:

dormitum, lusum,

id. ib. 1, 5, 48:

cubitum,

Plaut. Cas. 4, 4, 27; 5, 4, 8; id. Ps. 3, 2, 57; Cic. Rosc. Am. 23; id. Div. 2, 59, 122 et saep.— Poet. with the acc. of the terminus:

ibis Cecropios portus,

Ov. H. 10, 125 Loers.:

Sardoos recessus,

Sil. 12, 368; cf.:

hinc Afros,

Verg. E. 1, 65.—With a cognate acc.:

ire vias,

Prop. 1, 1, 17:

exsequias,

Ter. Ph. 5, 8, 37:

pompam funeris,

Ov. F. 6, 663 et saep.:

non explorantur eundae vitandaeque viae,

Claud. in Eutrop. 2, 419:

animae ad lumen iturae,

Verg. A. 6, 680:

ego ire in Piraeum volo,

Plaut. Most. 1, 1, 63; cf.:

visere ad aliquam,

Ter. Hec. 1, 2, 114; id. Phorm. 1, 2, 52:

videre,

Prop. 1, 1, 12:

ire pedibus,

on foot, Liv. 28, 17:

equis,

id. 1, 15:

curru,

id. 28, 9; Ov. H. 1, 46; cf.:

in equis,

id. A. A. 1, 214:

in raeda,

Mart. 3, 47:

super equos,

Just. 41, 3;

and with equis to be supplied,

Verg. A. 5, 554:

puppibus,

Ov. H. 19, 180; cf.:

cum classe Pisas,

Liv. 41, 17 et saep.:

concedere quo poterunt undae, cum pisces ire nequibunt?

Lucr. 1, 380.—

Of things:

alvus non it,

Cato R. R. 157, 7; so,

sanguis naribus,

Lucr. 6, 1203:

Euphrates jam mollior undis,

Verg. A. 8, 726:

sudor per artus,

id. ib. 2, 174:

fucus in artus,

Lucr. 2, 683:

telum (with volare),

id. 1, 971:

trabes,

i. e. to give way, sink, id. 6, 564 et saep.:

in semen ire (asparagum),

to go to seed, Cato, R. R. 161, 3; so Plin. 18, 17, 45, § 159; cf.:

in corpus (juvenes),

Quint. 2, 10, 5:

sanguis it in sucos,

turns into, Ov. M. 10, 493.—

In partic.

To go or proceed against with hostile intent, to march against:

quos fugere credebant, infestis signis ad se ire viderunt,

Caes. B. G. 6, 8, 6:

ad hostem,

Liv. 42, 49:

contra hostem,

Caes. B. G. 7, 67, 2; cf. id. B. C. 3, 31 fin.:

adversus hostem,

Liv. 42, 49:

in hostem,

id. 2, 6; Verg. A. 9, 424 et saep.; cf.:

in Capitolium,

to go against, to attack, Liv. 3, 17.—

Pregn., to pass away, disappear (very rare):

saepe hominem paulatim cernimus ire,

Lucr. 3, 526; cf. ib. 530; 594.

Trop.

In gen., to go, pass, proceed, move, advance:

ire in opus alienum,

Plaut. Mil. 3, 3, 6:

in dubiam imperii servitiique aleam,

Liv. 1, 23 fin.:

in alteram causam praeceps ierat,

id. 2, 27:

in rixam,

Quint. 6, 4, 13:

in lacrimas,

Verg. A. 4, 413; Stat. Th. 11, 193:

in poenas,

Ov. M. 5, 668 et saep.:

ire per singula,

Quint. 6, 1, 12; cf. id. 4, 2, 32; 7, 1, 64; 10, 5, 21:

ad quem (modum) non per gradus itur,

id. 8, 4, 7 et saep.:

dicite qua sit eundum,

Ov. Tr. 3, 1, 19:

ire infitias, v. infitiae: Latina debent cito pariter ire,

Quint. 1, 1, 14:

aliae contradictiones eunt interim longius,

id. 5, 13, 54: in eosdem semper pedes ire (compositio), [p. 649] id. 9, 4, 142:

cum per omnes et personas et affectus eat (comoedia),

id. 1, 8, 7; cf. id. 1, 2, 13; Juv. 1, 142:

Phrygiae per oppida facti Rumor it,

Ov. M. 6, 146:

it clamor caelo,

Verg. A. 5, 451:

factoque in secula ituro, Laetantur tribuisse locum,

to go down to posterity, Sil. 12, 312; cf.

with a subject-sentence: ibit in saecula, fuisse principem, cui, etc.,

Plin. Pan. 55.—

In partic.

Pub. law t. t.

Pedibus ire, or simply ire in aliquam sententiam, in voting, to go over or accede to any opinion (opp. discedere, v. h. v. II. B. 2. b.):

cum omnes in sententiam ejus pedibus irent,

Liv. 9, 8, 13:

pars major eorum qui aderant in eandem sententiam ibat,

id. 1, 32 fin.; 34, 43; 42, 3 fin.—Pass. impers.:

in quam sententiam cum pedibus iretur,

Liv. 5, 9, 2:

ibatur in eam sententiam,

Cic. Q. Fr. 2, 1 fin.:

itum in sententiam,

Tac. A. 3, 23; 12, 48.—And opp. to the above,

Ire in alia omnia, to vote against a bill, v. alius, II.—

Mercant. t. t. for vēneo, to go for, be sold at a certain price, Plin. 18, 23, 53, § 194:

tot Pontus eat, tot Lydia nummis,

Claud. Eutr. 1, 203.—

Pregn., of time, to pass by, pass away:

it dies,

Plaut. Ps. 1, 3, 12; Hor. C. 2, 14, 5; 4, 5, 7:

anni,

id. Ep. 2, 2, 55; cf.:

anni more fluentis aquae,

Ov. A. A. 3, 62.—

With the accessory notion of result, to go, proceed, turn out, happen:

incipit res melius ire quam putaram,

Cic. Att. 14, 15; cf. Tac. A. 12, 68:

prorsus ibat res,

Cic. Att. 14, 20 fin.; Curt. 8, 5:

postquam omnia fatis Caesaris ire videt,

Luc. 4, 144.—Hence the wish: sic eat, so may he fare:

sic eat quaecunque Romana lugebit hostem,

Liv. 1, 26; Luc. 5, 297 Cort.; 2, 304; Claud. in Eutr. 2, 155. —

Constr. with a supine, like the Gr. mellein, to go or set about, to prepare, to wish, to be about to do any thing:

si opulentus it petitum pauperioris gratiam, etc.,

Plaut. Aul. 2, 2, 69; id. Bacch. 3, 6, 36: quod uti prohibitum irem, quod in me esset, meo labori non parsi, Cato ap. Fest. s. v. PARSI, p. 242 Müll.; so,

perditum gentem universam,

Liv. 32, 22:

ultum injurias, scelera,

id. 2, 6; Quint. 11, 1, 42:

servitum Grais matribus,

Verg. A. 2, 786 et saep.:

bonorum praemia ereptum eunt,

Sall. J. 85, 42.—Hence the construction of the inf. pass. iri with the supine, in place of an inf. fut. pass.:

mihi omne argentum redditum iri,

Plaut. Curc. 4, 2, 5:

mihi istaec videtur praeda praedatum irier,

id. Rud. 4, 7, 16 et saep.— Poet. also with inf.:

seu pontum carpere remis Ibis,

Prop. 1, 6, 34:

attollere facta regum,

Stat. S. 5, 3, 11:

fateri,

id. Th. 3, 61 al. —

Imp. i, eas, eat, etc., since the Aug. period more freq. a mocking or indignant expression, go then, go now:

i nunc et cupidi nomen amantis habe,

Ov. H. 3, 26; so,

i nunc,

id. ib. 4, 127; 9, 105; 17, 57; id. Am. 1, 7, 35; Prop. 2, 29, 22 (3, 27, 22 M.); Verg. A. 7, 425; Juv. 6, 306 al.:

i, sequere Italiam ventis,

Verg. A. 4, 381; so,

i,

id. ib. 9, 634:

fremunt omnibus locis: Irent, crearent consules ex plebe,

Liv. 7, 6 fin.

ĕō, adv. [old dat. and abl. form of pron. stem i; cf. is].

In locat. and abl. uses,

Of place=in eo loco, there, in that place (rare):

quid (facturus est) cum tu eo quinque legiones haberes?

Cic. Ep. ad Brut. 1, 2, 1:

quo loco... ibi... eoque,

Cels. 8, 9, 1:

eo loci,

Tac. A. 15, 74; Plin. 11, 37, 50, § 136; so trop.: eo loci, in that condition:

res erat eo jam loci, ut, etc.,

Cic. Sest. 13, 68; Tac. A. 14, 61; Dig. 5, 1, 52, § 3.—

Of cause=eā re.

Referring to a cause or reason before given, therefore, on that account, for that reason:

is nunc dicitur venturus peregre: eo nunc commenta est dolum,

Plaut. Truc. 1, 1, 66; Ter. Hec. 2, 1, 41:

dederam litteras ad te: eo nunc ero brevior,

Cic. Fam. 6, 20, 1; Sall. C. 21, 3; Liv. 8, 8, 8; Tac. H. 2, 65; Nep. Pelop. 1, 3; id. Milt. 2, 3 et saep.—So with conjunctions, eoque, et eo, eo quoque, in adding any thing as a consequence of what precedes, and for that reason:

absolute pares, et eo quoque innumerabiles,

Cic. Ac. 2, 17, 55:

impeditius eoque hostibus incautum,

Tac. A. 1, 50:

per gentes integras et eo feroces,

Vell. 2, 115, 2; Quint. 4, 1, 42 al. —

Referring to a foll. clause, giving

a cause or reason, with quia, quoniam, quod, etc.; so with quia:

eo fit, quia mihi plurimum credo,

Plaut. Am. 2, 2, 124; id. Capt. 1, 1, 2:

nunc eo videtur foedus, quia, etc.,

Ter. Eun. 4, 4, 17; 3, 1, 25:

quia scripseras, eo te censebam, etc.,

Cic. Att. 10, 17, 4; Sall. C. 20, 3; Tac. Agr. 22.—With quoniam:

haec eo notavi, quoniam, etc.,

Gell. 7, 13.—With quod:

quod... non potueritis, eo vobis potestas erepta sit,

Cic. Verr. 1, 8, 22; Nep. Eum. 11, 5; Liv. 9, 2, 4; Caes. B. G. 1, 23; so,

neque eo... quod,

Ter. Heaut. 3, 2, 43; Varr. R. R. 1, 5.—

A purpose, motive or reason, with quo, ut, ne; and after negatives, with quo, quin, and subj. —So with quo:

eo scripsi, quo plus auctoritatis haberem,

Cic. Att. 8, 9, 1; Sall. C. 22, 2; so,

non eo... quo,

Ter. Eun. 1, 2, 16:

neque eo... quo,

Cic. Att. 3, 15, 4; id. Rosc. Am. 18, 51.—With ut:

haec eo scripsi, ut intellegeres,

Cic. Fam. 13, 69, 2; id. de Or. 3, 49, 187; Lact. 4, 5, 9.—With ne: Plaut. Aul. 2, 2, 63; Ter. Ph. 5, 1, 17:

quod ego non eo vereor, ne mihi noceat,

Cic. Att. 9, 2; id. Rab. Perd. 3, 9.—With quin:

non eo haec dico, quin quae tu vis ego velim,

Plaut. Trin. 2, 2, 60; id. As. 5, 1, 16. —

Of measure or degree—with words of comparison, so much, by so much —followed by quo (= tanto... quanto):

quae eo fructuosiores fiunt, quo calidior terra aratur,

Varr. R. R. 1, 32, 1:

eo gravior est dolor, quo culpa major,

Cic. Att. 11, 11, 2; id. Fam. 2, 19, 1; so with quantum:

quantum juniores patrum plebi se magis insinuabant, eo acrius contra tribuni tendebant, etc.,

Liv. 3, 15, 2; id. 44, 7, 6:

quanto longius abscederent, eo, etc.,

id. 30, 30, 23. —Esp. freq. the formulae, eo magis, eo minus, so much the worse ( the less), followed by quo, quod, quoniam, si, ut, ne:

eo magis, quo tanta penuria est in omni honoris gradu,

Cic. Fam. 3, 11, 7:

eo minus veritus navibus, quod in littore molli, etc.,

Caes. B. G. 5, 9; Cic. Off. 3, 22, 88; id. Att. 15, 9 fin.:

eo magis, quoniam, etc., Cels. praef. p. 14, 12 Müll.: nihil admirabilius fieri potest, eoque magis, si ea sunt in adulescente,

Cic. Off. 2, 14, 48; id. Tusc. 1, 39, 94:

eo diligentius ut ne parvula quidem titubatione impediremur,

Auct. Her. 2, 8, 12; Cic. Rab. Perd. 3, 9:

ego illa extuli et eo quidem magis, ne quid ille superiorum meminisse me putaret,

id. Att. 9, 13, 3.—

In this combination eo often expresses also the idea of cause (cf. B. 1. supra): hoc probis pretiumst. Eo mihi magis lubet cum probis potius quam cum improbis vivere,

Plaut. Trin. 2, 1, 37: solliciti tamen et anxii sunt;

eoque magis, quod se ipsi continent et coercent,

Cic. Tusc. 4, 33, 70;

and some passages may be classed under either head: dederam triduo ante litteras ad te. Eo nunc ero brevior,

Cic. Fam. 6, 21, 1; id. Inv 1, 4, 5; id. Off. 2, 13, 45; id. Fam. 9, 16, 9; Plaut. Aul. 2, 2, 8.

In dat. uses.

With the idea of motion, to that place, thither (=in eum locum):

eo se recipere coeperunt,

Caes. B. G. 1, 25, 5:

uti eo cum introeas, circumspicias, uti inde exire possit,

Cato, R. R. 1, 2:

eo tela conicere, Auct. B. Afr. 72: eo respicere,

Sall. J. 35, 10; so,

followed by quo, ubi, unde: non potuit melius pervenirier eo, quo nos volumus,

Ter. Phorm. 4, 3, 35:

venio nunc eo, quo me fides ducit,

Cic. Rosc. Am. 30, 83:

ibit eo quo vis, etc.,

Hor. Ep. 2, 2, 40:

(venit) eo, ubi non modo res erat, etc.,

Cic. Quint. 11; Varr. R. R. 3, 16, 21; Vell. 2, 108, 2:

eo, unde discedere non oportuit, revertamur,

Cic. Att. 2, 16, 3; Liv. 6, 35, 2; Sall. C. 60, 2;

so (late Lat.) with loci: perducendum eo loci, ubi actum sit,

Dig. 10, 4, 11, § 1; ib. 47, 2, 3, § 2.—

Transf.

With the idea of addition, thereto, in addition to that, besides:

accessit eo, ut milites ejus, etc.,

Cic. Fam. 10, 21, 4:

accedit eo, quod, etc.,

id. Att. 1, 13, 1.—

With the idea of tendency, to that end, with that purpose, to this result:

hoc autem eo spectabat, ut eam a Philippo corruptam diceret,

Cic. Div. 2, 57, 118:

haec eo pertinet oratio, ut ipsa virtus se sustentare posse videretur,

id. Fam. 6, 1, 12:

hoc eo valebat, ut, etc.,

Nep. Them. 4, 4.—

With the idea of degree or extent, to that degree or extent, so far, to such a point:

eo scientiae progredi,

Quint. 2, 1, 6:

postquam res publica eo magnificentiae venerit, gliscere singulos,

Tac. A. 2, 33; id. H. 1, 16; id. Agr. 28:

eo magnitudinis procedere,

Sall. J. 1, 5; 5, 2; 14, 3:

ubi jam eo consuetudinis adducta res est, ut, etc.,

Liv. 25, 8, 11; 28, 27, 12; 32, 18, 8 al.; Just. 3, 5:

eo insolentiae processit,

Plin. Pan. 16:

eo rerum ventum erat, ut, etc.,

Curt. 5, 12, 3; 7, 1, 35.— With gen., Val. Max. 3, 7, 1 al.; Flor. 1, 24, 2; 2, 18, 12; Suet. Caes. 77; Plin. Pan. 16, 5; Sen. Q. N. 4 praef. §

9: eo rem jam adducam, ut nihil divinationis opus sit,

Cic. Rosc. Am. 34, 96:

res eo est deducta, ut, etc.,

id. Att. 2, 18, 2; Hor. C. 2, 1, 226; Cic. Verr. 2, 4, 18.—

Of time, up to the time, until, so long, usually with usque, and followed by dum, donec:

usque eo premere capita, dum illae captum amitterent,

Cic. N. D. 2, 49, 124; Liv. 23, 19, 14; Tac. A. 4, 18:

eo usque flagitatus est, donec ad exitium dederetur,

id. ib. 1, 32; Quint. 11, 3, 53:

eo usque vivere, donec, etc.,

Liv. 40, 8; cf. Col. 4, 24, 20; 4, 30, 4.—Rarely by quamdiu:

eo usque, quamdiu ad fines barbaricos veniretur,

Lampr. Alex. Sev. 45.

hăbĕo, ui, itum, 2 (archaic perf. subj. habessit, Cic. Leg. 2, 8, 19; inf. haberier, Plaut. Mil. 2, 6, 111), v. a. and n. [etym. dub.; cf. Gr. kôpê, handle; Lat. capio; Germ. haben, Haft; Engl. have], to have, in the widest sense of the word, to hold, keep, possess, cherish, entertain, occupy, enclose, contain (cf.: teneo, possideo, etc.).

In gen.

Of personal subjects.

With persons or things as objects: SI INTESTATO MORITVR, CVI SVVS HERES NEC SIT, AGNATVS PROXIMVS FAMILIAM HABETO, Fragm. XII. Tab. ap. Ulp. Fragm. 26, 1: ex tui animi sententia tu uxorem habes? Cato ap. Cic. de Or. 2, 64, 260; cf.:

aliquam habere in matrimonio, Cic. Scaur. § 8: ipsum ex Helvetiis uxorem habere,

Caes. B. G. 1, 18, 6:

si et prudentes homines et non veteres reges habere voluerunt,

Cic. Rep. 1, 37 fin.:

quae cum patrem clarissimum, amplissimos patruos, ornatissimum fratrem haberet,

id. Rosc. Am. 50, 147:

cum ille haberet filium delicatiorem,

id. de Or. 2, 64, 257:

quod non ingenuous habeat clarosque parentes,

Hor. S. 1, 6, 91:

habebat saepe ducentos, saepe decem servos,

id. ib. 1, 3, 11:

fundum habere, Cic. Tull. § 14: cur pecuniam non habeat mulier?

id. Rep. 3, 10:

tantas divitias habet,

Plaut. Bacch. 2, 3, 99; so,

aurum,

id. ib. 2, 3, 35; and:

vectigalia magna Divitiasque,

Hor. S. 2, 2, 101:

tantum opum,

Cic. Rep. 1, 48:

classes,

id. Phil. 9, 2, 4:

naves,

id. Verr. 2, 5, 40, § 104:

denique sit finis quaerendi, cumque habeas plus, Pauperiem metuas minus,

Hor. S. 1, 1, 92:

tacitus pasci si posset corvus, haberet Plus dapis,

id. Ep. 1, 17, 50:

Dionysii equus quid attulit admirationis, quod habuit apes in juba?

Cic. Div. 2, 31, 67: faenum habet in cornu;

longe fuge,

Hor. S. 1, 4, 34:

leges in monumentis habere,

Cic. Rep. 2, 14:

hostis habet muros,

Verg. A. 2, 290:

hostis habet portus,

Val. Fl. 3, 45 al.:

quam vellem Panaetium nostrum nobiscum haberemus,

Cic. Rep. 1, 10:

Ciceronem secum,

id. Att. 4, 9, 2; cf.:

ea legione, quam secum habebat,

Caes. B. G. 1, 8, 1:

secum senatorem,

Cic. Verr. 2, 2, 31, § 77; cf.

also: magnum numerum equitatus circum se,

Caes. B. G. 1, 18, 5:

haec si habeat aurum, quod illi renumeret, faciat lubens,

Plaut. Bacch. 1, 1, 12; cf.:

quid non habuisti quod dares? Habuisse se dicet, Cic. Scaur. § 19: quod non desit, habentem,

Hor. Ep. 2, 2, 52:

qui in foro turbaque, quicum colloqui libeat, non habeant,

Cic. Rep. 1, 17.—

With abstr. objects: quid illos, bono genere gnatos, opinanimi animi habuisse atque habituros dum vivent? Cato ap. Gell. 10, 3, 17:

quod uno et eodem temporis puncto nati dissimiles et naturas et vitas et casus habent,

Cic. Div. 2, 45, 95:

febrim,

id. Fam. 7, 26, 1:

instrumenta animi,

id. Rep. 3, 3:

nec vero habere virtutem satis est, quasi artem aliquam, nisi utare,

id. ib. 1, 2:

in populos perpetuam potestatem,

id. ib. 2, 27; cf.:

in populum vitae necisque potestatem,

id. ib. 3, 14; so,

potestatem,

id. ib. 2, 29; 32;

36: eo plus auctoritatis,

id. ib. 3, 16:

ornamenta dicendi,

id. de Or. 2, 28, 122; cf.:

summam prudentiam summamque vim dicendi,

id. ib. 1, 20, 89:

Q. Lucilius Balbus tantos progressus habebat in Stoicis, ut, etc.,

id. N. D. 1, 6, 15:

neque quem usum belli haberent aut quibus institutis uterentur, reperiri poterat,

Caes. B. G. 4, 20 fin.:

nonnullam invidiam ex eo, quod, etc.,

Cic. de Or. 2, 70, 283: nimiam spem, Cato ap. Gell. 13, 17, 1:

spem in fide alicujus,

Cic. Inv. 1, 39, 71; cf.:

tantum spei ad vivendum,

id. Att. 15, 20, 2; id. N. D. 3, 6, 14; cf.

also: summam spem de aliquo,

id. Lael. 3, 11:

odium in equestrem ordinem,

id. Clu. 55, 151:

metum,

Prop. 3, 11 (4, 10), 6: consolationem [p. 834] semper in ore atque in animo, Cic. Fam. 5, 16, 2; cf. Varr. L. L. 6, § 56 Mull.:

rogavi, ut diceret, quid haberet in animo,

Cic. Att. 8, 10:

neque modum neque modestiam victores habere,

observe no bounds, Sall. C. 11, 4;

v. modus: haec habebam fere, quae te scire vellem,

Cic. Att. 1, 6; cf.:

haec habui de amicitia quae dicerem,

this is what I had to say, id. Lael. 27 fin.: fidem, gratiam, honorem, rationem; v. these nouns.—In a play on the word lumen: Arge, jaces; quodque in tot lumina lumen habebas Exstinctum est, the light for so many lights ( eyes), Ov. M. 1, 720.—

With inf. (analog. to the Gr. echô), to have something to do, be able to do something:

habeo etiam dicere quem contra morem majorum dejecerit, etc.,

Cic. Rosc. Am. 35, 100:

de re publica nihil habeo ad te scribere,

id. Att. 2, 22, 6.—So with inf. or with the part. fut. pass. (ante-class. and post-Aug.), to have or be obliged to do something, I must do something:

rogas, ut id mihi habeam curare,

Varr. R. R. 1, 1, 2:

filius hominis, quod carne indui haberet in terra,

Lact. 4, 12, 15:

habemus humiliare eum in signo,

id. 4, 18, 22:

quod plurimae haereses haberent existere,

id. 4, 30, 2:

etiam Filius Dei mori habuit,

Tert. Hab. Mul. 1:

si inimicos jubemur diligere, quem habemus odisse?

id. Apol. 37:

de spatiis ordinum eatenus praecipiendum habemus, ut intelligant agricolae, etc.,

Col. 5, 5, 3:

praesertim cum enitendum haberemus, ut, etc.,

Plin. Ep. 1, 8, 12:

si nunc primum statuendum haberemus,

Tac. A. 14, 44:

cum respondendum haberent,

id. Or. 36.—

Of inanim. or abstr. subjects:

prima classis LXXXVIII. centurias habeat,

Cic. Rep. 2, 22:

locus ille nihil habet religionis,

id. Leg. 2, 22, 57:

humani animi eam partem, quae sensum habeat,

id. Div. 1, 32, 70:

animus incorruptus agit atque habet cuncta, neque ipse habetur,

Sall. J. 2, 3:

divinus animus mortale nihil habuit, Cic. Scaur. § 50: habet statum res publica de tribus secundarium,

id. Rep. 1, 42; cf.:

nullum est genus illarum rerum publicarum, quod non habeat iter ad finitimum quoddam malum,

id. ib. 1, 28:

ipsa aequabilitas est iniqua, cum habeat nullos gradus dignitatis,

id. ib. 1, 27:

nulla alia in civitate...ullum domicilium libertas habet,

id. ib. 1, 31:

nostri casus plus honoris habuerunt quam laboris,

id. ib. 1, 4; cf.:

viri excellentis ancipites variique casus habent admirationem,

id. Fam. 5, 12, 5:

habet etiam amoenitas ipsa illecebras multas cupiditatum,

id. Rep. 2, 4:

quid habet illius carminis simile haec oratio?

id. ib. 1, 36:

magnam habet vim disciplina verecundiae,

id. ib. 4, 6 et saep.:

quomodo habere dicimur febrem, cum illa nos habeat,

Sen. Ep. 119 med.; cf.:

animalia somnus habebat,

Verg. A. 3, 147; Ov. M. 7, 329:

me somno gravatum Infelix habuit thalamus,

Verg. A. 6, 521; cf.:

non me impia namque Tartara habent,

id. ib. 5, 734:

habentque Tartara Panthoiden,

Hor. C. 1, 28, 9:

qui (metus) major absentes habet,

id. Epod. 1, 18; Sen. Const. Sap. 7:

et habet mortalia casus,

Luc. 2, 13:

terror habet vates,

Stat. Th. 3, 549.

In partic.

Pregn., to have or possess property (mostly absol.):

miserum istuc verbum et pessumum'st, habuisse et nihil habere,

Plaut. Rud. 5, 2, 34; cf. Ter. Ad. 4, 7, 10: qui habet, ultro appetitur: qui est pauper, aspernatur, Cic. Fragm. ap. Prisc. p. 792 P.:

habet idem in nummis, habet idem in urbanis praediis,

Cic. Verr. 2, 3, 86, § 199; so,

in nummis,

id. Att. 8, 10:

in Salentinis aut in Brutiis,

i. e. to have possessions, id. Rosc. Am. 46, 132; cf. id. Verr. 2, 5, 18, § 45: nos quod simus, quod habeamus, etc., Curius ap. Cic. Fam. 7, 29, 1:

et belli rabies et amor successit habendi,

Verg. A. 8, 327; cf.:

amore senescit habendi,

Hor. Ep. 1, 7, 85; Phaedr. 3 prol. 21; Juv. 14, 207: quid habentibus auri nunquam exstincta sitis? Sil. 5, 264; so, habentes = hoi echontes, the wealthy, Lact. 5, 8, 7. —

With an object - or relative-clause, to have the means, ability, or knowledge, i. e. to be in a condition, to be able, to know how to do or say any thing.

With an objectclause:

de Alexandrina re tantum habeo polliceri, me tibi cumulate satisfacturum,

Cic. Fam. 1, 5, 3:

de re publica nihil habeo ad te scribere,

id. Att. 2, 22, 6:

haec fere dicere habui de natura deorum,

this is the substance of what I had to say, id. N. D. 3, 39, 93; cf.:

quid habes igitur dicere de Gaditano foedere?

id. Balb. 14, 33:

habeo etiam dicere, quem de ponte in Tiberim dejecerit,

id. Rosc. Am. 35, 100:

illud affirmare pro certo habeo, etc.,

Liv. 44, 22, 4:

sic placet, an melius quis habet suadere?

Hor. Epod. 16, 23.—

With a relat.-clause (usually with a negative: non habeo, quid faciam;

or: nihil habeo, quod faciam, dicam, etc.): de quibus habeo ipse, quid sentiam: non habeo autem, quid tibi assentiar,

Cic. N. D. 3, 25, 64:

de pueris quid agam, non habeo,

id. Att. 7, 19:

usque eo quid arguas non habes,

id. Rosc. Am. 15, 45:

quid huic responderet, non habebat,

id. Mur. 12, 26:

nec quid faceret habebat,

id. Verr. 2, 4, 23, § 51; id. Off. 2, 2, 7:

qui, quo se reciperent, non haberent,

Caes. B. G. 4, 38, 2:

nihil habeo, quod ad te scribam,

Cic. Att. 7, 19:

nil habeo, quod agam,

Hor. S. 1, 9, 19; and:

nihil habeo, quod cum amicitia Scipionis possim comparare,

Cic. Lael. 27, 103.—

To have in use, make use of, use (very rare, for the usual uti, opp. abuti):

anulus in digito subter tenuatur habendo,

i. e. by use, by wearing, Lucr. 1, 312; cf.:

aera nitent usu: vestis bona quaerit haberi,

Ov. Am. 1, 8, 51:

quippe quas (divitias) honeste habere licebat, abuti per turpitudinem properabant,

Sall. C. 13, 2 Kritz; cf.:

magnae opes innocenter paratae et modeste habitae,

Tac. A. 4, 44.—Hence,

To hold, use, wield, handle, manage:

nec inmensa barbarorum scuta, enormis hastas, inter truncos arborum perinde haberi quam pila,

Tac. A. 2, 14.— Trop.:

quo modo rem publicam habuerint (majores), disserere,

Sall. C. 5, 9; cf.:

reipublicae partes,

Tac. A. 4, 6 init. —

To hold or keep a person or thing in any condition; to have, hold, or regard in any light:

aliquem in obsidione,

Caes. B. C. 3, 31, 3:

aliquem in liberis custodiis,

Sall. C. 47, 3; so,

aliquem in custodiis,

id. ib. 52, 14:

aliquem in vinculis,

id. ib. 51 fin.;

for which also: in custodiam habitus,

i. e. put into prison and kept there, Liv. 22, 25; Tac. H. 1, 87; cf.:

quo facilius omne Hadriaticum mare in potestatem haberet,

Caes. B. C. 1, 25 Oud. N. cr. (al. in potestate):

cum talem virum in potestatem habuisset,

Sall. J. 112 fin. Kritz N. cr.:

quae res eos in magno diuturnoque bello inter se habuit,

id. ib. 79, 3:

alios in ea fortuna haberent, ut socii esse quam cives mallent,

Liv. 26, 24:

aegros in tenebris,

Cels. 3, 18:

aquam caelestem sub dio in sole,

Col. 12, 12, 1:

in otio militem,

Liv. 39, 2, 6; cf.:

legiones habebantur per otium,

Tac. H. 1, 31:

externa sine cura habebantur,

id. A. 1, 79 init.:

exercitus sine imperio et modestia habitus,

Sall. J. 44, 1:

quos ille postea magno in honore habuit,

Caes. B. C. 1, 77, 2;

for which: quos praecipuo semper honore Caesar habuit,

id. B. G. 5, 54, 4:

habeo Junium (mensem) et Quintilem in metu,

i. e. I fear, Cic. Att. 6, 1, 14.— So with an adj. or a perf. part., to denote a lasting condition:

ita me mea forma habet sollicitum,

Plaut. Most. 4, 2, 95 Lorenz; id. Men. 4, 2, 12; 21:

miserrimum ego hunc habebo amasium,

id. Cas. 3, 3, 27 al.:

laetum Germanicum,

Tac. A. 2, 57; 65:

sollicitum habebat cogitatio,

Cic. Fam. 7, 3, 1; 2, 16, 2.—Hence,

With a double object, esp. freq. with the part. perf. pass., to have, hold, or possess a person or thing in any quality or capacity, as any thing; to have, hold, or possess an action as completed, finished (a pregn. circumlocution for the perf.):

cum haberet collegam in praetura Sophoclem,

Cic. Off. 1, 40, 144; cf. Quint. 10, 1, 93:

an heredem habuerit eum, a quo, etc.,

id. 7, 2, 37:

istaec illum perdidit assentatio, nam absque te esset, ego illum haberem rectum ad ingenium bonum,

Plaut. Bacch. 3, 3, 8:

cur ergo unus tu Apollonidenses miseriores habes quam pater tuus habuit umquam?

Cic. Fl. 29, 71:

obvium habuerunt patrem,

Quint. 7, 1, 29:

reliquas civitates stipendiarias,

Caes. B. G. 1, 30, 3:

quod (cognomen) habes hereditarium,

Cic. Rep. 6, 11:

quae habuit venalia,

id. Verr. 2, 3, 62, § 144; Brut. ap. Cic. Fam. 11, 11, 1:

qui auro habeat soccis suppactum solum,

Plaut. Bacch. 2, 3, 98:

me segregatum habuisse, uxorem ut duxit, a me Pamphilum,

have kept him away, aloof, Ter. Hec. 5, 1, 25; cf.:

inclusum in curia senatum habuerunt,

Cic. Att. 6, 2, 8:

(Romulus) habuit plebem in clientelas principum descriptam,

id. Rep. 2, 9: satis mihi videbar habere cognitum Scaevolam ex iis rebus, quas, etc., id. Brut. 40, 147; cf.:

si nondum eum satis habes cognitum,

id. Fam. 13, 17, 3; ib. 15, 20 fin.: fidem spectatam jam et diu cognitam, id. Div. ap. Caecil. 4, 11:

decumas ad aquam deportatas,

id. Verr. 2, 3, 14, § 36:

domitas habere libidines,

id. de Or. 1, 43, 194:

omnes philosophiae notos et tractatos locos,

id. Or. 33, 118; id. Rep. 2, 6:

innumerabilia, quae collecta habent Stoici,

id. Div. 2, 70, 145: quantum in acie tironi sit committendum, nimium saepe expertum habemus, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 24, 3:

quare velim ita statutum habeas, me, etc.,

Cic. Fam. 6, 2, 1: habeo absolutum suave epos ad Caesarem, id. Q. Fr. 3, 9, 6:

in adversariis scriptum habere (nomen),

id. Rosc. Com. 3, 9:

de Caesare satis dictum habebo,

id. Phil. 5, 19, 52:

bellum habere susceptum,

id. Agr. 2, 6, 14:

quam (domum) tu iam dimensam et exaedificatam animo habebas,

id. Att. 1, 6, 1:

ut omnes labores, pericula consueta habeam,

Sall. J. 85, 7:

compertum ego habeo,

id. Cat. 58, 1; cf. Nep. Att. 17 fin.; 18, 1: neque ea res falsum ( part. perf. pass.) me habuit, Sall. J. 10, 1 al. From this use is derived the compound perf. of the Romance languages: ho veduto, j'ai vu, qs. habeo visum, I have seen).—

Also, with a double object, to make, render:

praecipit ut dent operam, uti eos quam maxime manifestos habeant,

Sall. C. 41, 5:

qui pascua publica infesta habuerant,

Liv. 39, 29, 9; 34, 36, 3:

necdum omnia edita facinora habent,

id. 39, 16, 3; 31, 42, 1:

anxium me et inquietum habet petitio Sexti,

Plin. Ep. 2, 9, 1:

sed Pompeium gratia impunitum habuit,

kept, Vell. 2, 1, 5.—

Hence:

in aliquo (aliqua re), aliquem (aliquid) habere (rare): ea si fecissem, in vestra amicitia exercitum, divitias, munimenta regni me habiturum,

Sall. J. 14, 1:

in vobis liberos, parentes, consanguineos habeo,

Curt. 6, 9, 12:

majora in eo obsequia habiturus,

Just. 8, 6, 6; cf. Cic. Fam. 2, 16, 5.—

To have or hold a person in any manner, to treat, use:

is, uti tu me hic habueris, proinde illum illic curaverit,

Plaut. Capt. 2, 2, 64:

equitatu agmen adversariorum male habere et carpere,

Caes. B. C. 1, 63, 2; cf. Cels. 3, 20; 3, 21:

exercitum luxuriose nimisque liberaliter habere,

Sall. C. 11, 5 Kritz; cf.:

eos ille non pro vanis hostibus, ut meriti erant, sed accurate et liberaliter habuit,

id. J. 103, 5; 113, 2:

Fabiis plurimi (saucii) dati, nec alibi majore cura habiti,

Liv. 2, 47, 12; 29, 8, 6; 37, 34, 5:

video quam molliter tuos habeas,

Plin. Ep. 5, 19, 1:

militant vobiscum, qui superbe habiti rebellassent,

Curt. 8, 8, 11:

virgines tam sancte habuit,

id. 3, 12, 21; 4, 10, 33:

male habere aliquem,

Nep. Eum. 12, 1:

neque conjugem et filium ejus hostiliter haberi,

Tac. A. 2, 10.—

With se, and sometimes mid. or neut., to hold or keep himself or itself in a certain manner, i. e. to be constituted or situated, to find one's self, to be, in any manner.

Habere se:

Tironem Patris aegrum reliqui...et quamquam videbatur se non graviter habere, tamen sum sollicitus, etc.,

Cic. Att. 7, 2, 3:

praeclare te habes, cum, etc.,

id. Verr. 2, 2, 61, § 149:

ipsi se hoc melius habent quam nos, quod, etc.,

id. Att. 11, 7, 4:

Bene habemus nos,

id. ib. 2, 8, 1:

ego me bene habeo,

am well, Tac. A. 14, 51: praeclare se res habeat ( is well), si, etc., Cic. de Or. 1, 25, 114:

male se res habet, cum, quod virtute effici debet, id tentatur pecunia,

id. Off. 2, 6, 22; cf. id. de Or. 2, 77, 313:

quae cum ita se res haberet, tamen, etc.,

id. Verr. 2, 2, 50, § 124; cf.:

ita se res habet, ut ego, etc.,

id. Quint. 1, 2:

sic profecto res se habet,

id. de Or. 2, 67, 271:

scire aveo, quomodo res se habeat,

id. Att. 13, 35, 2; cf. id. de Or. 2, 32, 140:

ut se tota res habeat,

id. Verr. 2, 2, 5, § 15; cf.:

ut meae res sese habent,

Ter. Phorm. 5, 4, 1.—

Mid.:

virtus clara aeternaque habetur,

exhibits itself, is, continues, Sall. C. 1, 4:

sicuti pleraque mortalium habentur,

as for the most part happens in human affairs, id. ib. 6, 3.—

Neutr. (as also the Gr echô): Tullia nostra recte valet: Terentia minus belle habuit, Dolab. ap. Cic. Fam. 9, 9, 1:

volui animum tandem confirmare hodie meum, Ut bene haberem filiae nuptiis,

I might enjoy myself, Plaut. Aul. 2, 8, 2: qui bene habet suisque amicis est volup, id. [p. 835] Mil. 3, 1, 130:

bene habent tibi principia,

Ter. Phorm. 2, 3, 82:

bene habet: jacta sunt fundamenta defensionis,

it is well, Cic. Mur. 6, 14; Liv. 8, 6:

magnum narras, vix credibile! atqui sic habet,

so it is, it is even so, Hor. S. 1, 9, 53: illasce sues sanas esse habereque recte licere spondesne? Formula emendi, ap. Varr. R. R. 2, 4, 5; 2, 3, 5.—

To hold, account, esteem, consider, regard a person or thing in any manner or as any thing; to think or believe a person or thing to be so or so:

aliquem fidelem sibi habere,

Plaut. Bacch. 3, 3, 87:

deos aeternos et beatos,

Cic. N. D. 1, 17, 45:

id habent hodie vile et semper habuerunt,

id. Balb. 22, 51:

maximam illam voluptatem habemus, quae, etc.,

id. Fin. 1, 11, 37:

eum nos ut perveterem habemus... nec vero habeo quemquam antiquiorem,

id. Brut. 15, 61:

Ut et rex et pater habereter omnium,

id. Rep. 1, 36; 2, 21:

parentem Asiae et dici et haberi,

id. Q. Fr. 1, 1, 10 fin.:

eos dicit esse habitos deos, a quibus, etc.,

id. N. D. 1, 15, 38:

cum esset habendus rex, quicumque genere regio natus esset,

id. Rep. 1, 33; cf. id. ib. 2, 12 fin.: non habeo nauci Marsum augurem, Poet. ap. Cic. Div. 1, 58, 132:

cujus auctoritas in iis regionibus magni habebatur,

Caes. B. G. 4, 21, 7:

nihil pensi habere,

Quint. 11, 1, 29; cf.

also: an perinde habenda sit haec atque illa,

id. 7, 3, 11:

sese illum non pro amico, sed pro hoste habiturum,

Caes. B. G. 1, 44, 19; so,

aliquem pro hoste,

Liv. 2, 20; Curt. 6, 2 al.:

nisi in provincia relictas rationes pro relatis haberem,

Cic. Fam. 5, 20, 2:

licet omnia Italica pro Romanis habeam,

Quint. 1, 5, 56; 12, 10, 73:

istuc jam pro facto habeo,

Cic. Att. 13, 1, 2:

Pompeium pro certo habemus per Illyricum proficisci in Galliam,

to consider as certain, id. ib. 10, 6 fin.:

id obliviscendum, pro non dicto habendum,

Liv. 23, 22, 9:

hoc velim in maximis rebus et maxime necessariis habeas,

Cic. Att. 5, 5 fin.:

aliquem in deorum numero,

id. N. D. 1, 14, 36:

aliquem in hostium numero,

Caes. B. G. 1, 28, 1:

aliquem suorum In numero,

Hor. S. 2, 6, 41;

for which also: hostium numero haberi,

Cic. Att. 11, 6, 6:

numero impiorum ac sceleratorum haberi,

Caes. B. G. 6, 13, 7; cf. also Quint. 3, 7, 2:

quem Aegyptii nefas habent nominare,

Cic. N. D. 3, 22, 56:

mutare nefas habent,

Quint. 12, 8, 6:

nec tamen est habendum religioni, nocentem aliquando defendere,

to scruple, make a conscience of, Cic. Off. 2, 14, 51; cf.:

nec eam rem habuit religioni,

id. Div. 1, 35, 77:

quando tu me bene merentem tibi habes despicatui,

you despise, Plaut. Men. 4, 3, 19:

non sic ludibrio tuis factis habitus essem,

Ter. Hec. 4, 1, 11.—Hence: sic habeto, or sic habeas aliquid, or with an object-clause, hold or judge thus, be convinced or persuaded, believe, know:

sed hoc nihil ad te: illud velim sic habeas, uod intelliges, etc.,

Cic. Fam. 3, 13, 2:

unum hoc sic habeto: si, etc.,

id. ib. 2, 6 fin.:

sic habeto: omnibus, etc.,

id. Rep. 6, 13:

enitere et sic habeto, non esse te mortalem, sed corpus hoc,

id. ib. 6, 24; so with an object-clause, id. Fam. 2, 10, 1; 16, 4, 4.—Without sic:

id primum ergo habeto, non sine magna causa, etc.,

Cic. Fam. 13, 29, 2:

tantum habeto, civem egregium esse Pompeium, etc.,

id. ib. 2, 8, 2.—

To take, accept, bear, submit to, endure:

neque cuiquam mortalium injuriae suae parvae videntur: multi eas gravius aequo habuere,

Sall. C. 51, 11:

egestas facile habetur sine damno,

id. ib. 6, 37:

quae in praesens Tiberius civiliter habuit, sed, etc.,

Tac. A. 4, 21:

neque tantum maleficium impune habendum,

id. ib. 3, 70;

12, 48: nec ita aegre habuit filium id pro parente ausum,

Liv. 7, 5, 7 Weissenb.—

To hold, have possession of, occupy, a place:

urbem Romam condidere atque habuere initio Trojani,

Sall. C. 6, 1:

qui mortales initio Africam habuerint,

id. J. 17, 7; 18, 1; cf.

Siciliam et Sardiniam per legatos habuit,

rule, administer, Flor. 4, 2, 22:

urbem Romanam a principio reges habuere,

Tac. A. 1, 1:

Hispaniae tribus legionibus habebantur,

id. ib. 4, 5; 12, 54.—

More freq. neutr., to dwell, live anywhere (perh. only ante-class.; in good prose habito is used instead): quae Corinthum arcem altam habetis, Enn. ap. Cic. Fam. 7, 6, 1 (Trag. v. 294 Vahl.):

ille geminus qui Syracusis habet,

Plaut. Men. prol. 69: quis istic habet? id. Bacch. 1, 2, 6:

ubi nunc adulescens habet?

id. Trin. 1, 2, 156:

apud aedem Junonis Lucinae, ubi aeditumus habere solet,

Varr. L. L. 5, § 50 Mull.; cf.:

situm formamque et universorum castrorum et partium, qua Poeni, qua Numidae haberent...specularentur,

Liv. 30, 4, 2 (but v. Weissenb. ad loc.).—

To spend, pass (time, etc.):

aetatem procul a republica,

Sall. C. 4, 1:

vitam,

id. ib. 51, 12 al.—

To have in one's mind, to know, be acquainted with:

siquidem istius regis (Anci) matrem habemus, ignoramus patrem,

Cic. Rep. 2, 18 fin.: habes consilia nostra;

nunc cognosce de Bruto,

there you have, such are, id. Att. 5, 21, 10:

habetis igitur primum ortum tyranni,

id. Rep. 2, 27:

habetis sermonem bene longum hominis,

id. de Or. 2, 88, 361; cf.

also: habes nostras sententias,

Suet. Claud. 4:

habes, quae fortissime de beata vita dici putem,

Cic. Tusc. 5, 28 fin.; cf. id. de Or. 2, 71, 291. —

To have as a habit, peculiarity, or characteristic:

habebat hoc omnino Caesar: quem plane perditum aere alieno egentemque cognorat, hunc in familiaritatem libentissime recipiebat,

Cic. Phil. 2, 32, 78; id. Pis. 32, 81.—

To hold, to make, do, perform, prepare, utter, pronounce, produce, cause:

alium quaerebam, iter hac habui,

made, directed, Ter. Eun. 5, 9, 35; cf.:

ex urbe profectus iter ad legiones habebat,

Caes. B. C. 1, 14, 3; so,

iter,

id. ib. 1, 51, 1; 3, 11, 2; 3, 106, 1; Cic. Q. Fr. 2, 6, 2:

vias,

Luc. 2, 439:

C. Cato contionatus est, comitia haberi non siturum, si, etc.,

to be held, Cic. Q. Fr. 2, 6, 6:

senatum,

id. ib. 2, 13, 3; id. Fam. 1, 4, 1; Caes. B. C. 1, 2, 1:

concilia,

id. B. G. 5, 53, 4:

contionem,

Cic. Att. 4, 1, 6:

censum,

id. Verr. 2, 2, 55, § 138:

delectum (militum),

id. Phil. 5, 12, 31; id. Fam. 15, 1 fin.; Caes. B. G. 6, 1;

v. delectus: ludos,

Suet. Rhet. 1:

sermonem,

Cic. Tusc. 1, 24, 57; cf.:

orationem,

to deliver, id. Rep. 1, 46:

multis verbis ultro citroque habitis,

id. ib. 6, 9 fin.:

disputationem,

id. ib. 1, 7; Caes. B. G. 5, 30, 1:

dialogum,

Cic. Att. 2, 9, 1:

verba,

id. de Or. 2, 47, 190:

querelam de aliquo apud aliquem,

id. Q. Fr. 1, 2, 1, § 2:

controversiam de fundo cum aliquo,

id. Fam. 13, 69, 2 et saep.:

deinde adventus in Syriam primus equitatus habuit interitum,

caused, occasioned, Cic. Prov. Cons. 4, 9; cf. id. Div. 2, 46, 96:

latrocinia nullam habent infamiam, quae extra fines cujusque civitatis fiunt,

Caes. B. G. 6, 23, 6.—

Habere in animo (or simply animo), with an objectclause, to have in mind, to intend, to be disposed, inclined to do any thing (=propositum habere, constituisse, decrevisse):

istum exheredare in animo habebat,

Cic. Rosc. Am. 18, 52; id. Att. 1, 17, 11:

hoc (flumen) neque ipse transire in animo habebat neque hostes transituros existimabat,

Caes. B. G. 6, 7, 5:

neque bello eum invadere animo habuit,

Liv. 44, 25, 1 dub (al. in animo), v. Drak. ad h. l.—

Habere sibi or secum aliquid, to keep to one's self (lit. and trop.):

clamare coeperunt, sibi ut haberet hereditatem,

Cic. Verr. 2, 2, 19, § 47:

per vindicationem his verbis legamus: DO LEGO, CAPITO, SUMITO, SIBI HABETO,

Ulp. Fragm. 24, 3; cf. ib. § 5; Gai. Inst. 2, 209.—So the formula used in divorces:

res tuas tibi habeas or habe,

Plaut. Am. 3, 2, 47; Sen. Suas. 1, § 7:

illam suam suas res sibi habere jussit ex duodecim tabulis,

Cic. Phil. 2, 28, 69. —Comic. transf.:

apage sis amor: tuas tibi res habeto,

Plaut. Trin. 2, 1, 32.— Trop.:

secreto hoc audi, tecum habeto, ne Apellae quidem liberto tuo dixeris,

Cic. Fam. 7, 25, 2:

verum haec tu tecum habeto,

id. Att. 4, 15, 6.—

Of a sweetheart, to have, to possess, enjoy:

postquam nos Amaryllis habet, Galatea reliquit,

Verg. E. 1, 31; Tib. 1, 2, 65; Prop. 3, 8 (4, 7), 22:

duxi, habui scortum,

Plaut. Bacch. 4, 10, 6; Ter. And. 1, 1, 58: cum esset objectum, habere eum Laida;

habeo, inquit, non habeor a Laide,

Cic. Fam. 9, 26, 2.—

Gladiatorial t. t., of a wounded combatant: hoc habet or habet, he has that (i. e. that stroke), he is hit:

desuper altus equo graviter ferit atque ita fatur: Hoc habet,

Verg. A. 12, 296; Prud. Psych. 53.—

Transf.:

hoc habet: reperi, qui senem ducerem,

Plaut. Most. 3, 2, 26; id. Rud. 4, 4, 99: egomet continuo mecum;

Certe captus est! Habet!

Ter. And. 1, 1, 56 (id est vulneratus est. Habet enim qui percussus est: et proprie de gladiatoribus dicitur, Don.).—Hence: hăbĭtus, a, um, P. a., held or kept in a certain condition, state, humor (ante-class.).

In gen.

Lit.: equus nimis strigosus et male habitus, Massur. Sabin. ap. Gell. 4, 20, 11; v. in the foll.—

Trop.:

ut patrem tuum vidi esse habitum, diu etiam duras (lites) dabit,

Ter. Heaut. 2, 4, 22.—

In partic., physically, well kept, well conditioned, fleshy, corpulent:

corpulentior videre atque habitior,

Plaut. Ep. 1, 1, 8:

si qua (virgo) est habitior paulo, pugilem esse aiunt, deducunt cibum,

Ter. Eun. 2, 3, 23: (censores) equum nimis strigosum et male habitum, sed equitem ejus uberrimum et habitissimum viderunt, etc., Massur. Sabin. ap. Gell. 4, 20, 11.